Επιμέλεια: Λεωνίδας Χ. Αποσκίτης*
Τα σημάδια είναι ολοφάνερα, παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις των κάθε λογής δυτικών ηγετών, που θέλουν να μας κάνουν να πιστέψουμε ότι όλα βαίνουν καλώς όταν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η Fed (η αμερικανική τράπεζα) φοβάται πολύ να προχωρήσει με τα επιτόκια, τα σουπερτάνκερ συνωστίζονται στον Κόλπο του Μεξικού, όπου κάτι πολύ περίεργο συμβαίνει, και 487 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου κάθονται προς το παρόν άπραγα μέσα σε τάνκερ. Ο δείκτης Baltic Dry (BDI), ένα βαρόμετρο του όγκου των παγκόσμιων εμπορικών συναλλαγών, έχει «φθάσει στους 504 βαθμούς, το χαμηλότερο όλων των εποχών». Όλα αυτά είναι ενδείξεις ότι η τάξη του κόσμου μας τελειώνει κάπου εδώ. Η Κίνα, φυσικά, θεωρείται ο σημαντικός παράγοντας για την αλλαγή αυτή.
Μακάρι, όμως, να ήταν η Κίνα η μόνη υπεύθυνη για όλα αυτά.
Λόγω της νεοαποκτηθείσας μακροοικονομικής επιρροής της, η Κίνα πρέπει να ασχοληθεί με πιο επιτακτικά, μόνιμα και απτά πλάνα -ενώ εμείς στη Δύση θρηνούμε για την μείωση της κινεζικής οικονομικής ανάπτυξης. Η Κίνα, στην πραγματικότητα, βρίσκεται σε μια εξαιρετικά μακρά διαδικασία αλλαγής του πολιτισμού της που δεν ενδιαφέρει ουσιαστικά τα δυτικά μέσα ενημέρωσης. Ενώ οι άνθρωποι της ενημέρωσης επιδιώκουν να εντυπωσιάσουν με ένα παιχνίδι παγκόσμιας ηγεμονίας του στυλ «Κίνα εναντίον ΗΠΑ», η πραγματική δράση διαδραματίζεται μακριά από τη Σαγκάη ή την Νέα Υόρκη. Τα χρήματα, η πρόθεση, και ο προγραμματισμός πίσω από αυτή την ιστορική διαδικασία είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου κινεζικά. Όμως, το γεγονός της υποτιθέμενης έκπτωσης της Αμερικής από μόνη παγκόσμια υπερδύναμη, δεν οφείλεται μόνο στην Κίνα. Υπάρχουν περισσότεροι από δύο σημαντικοί πόλοι της παγκόσμιας δύναμης–εκτός από Αμερική και Κίνα- και, μάλιστα, το Πεντάγωνο θεωρεί ότι οι απειλές για την αμερικανική εθνική ασφάλεια προέρχονται από τέσσερις: την Ρωσσία, την Κίνα, το Ιράν και την Βόρεια Κορέα.
Η πραγματικότητα έχει ως εξής: Συμβαίνει κάτι πολύ πιο εντυπωσιακό από τον οικονομικό αποικισμό της Κίνας στο εξωτερικό. Πρόκειται για την αναβίωση του Δρόμου του Μεταξιού ως κυρίαρχου παγκόσμιου οικονομικού κέντρου του μέλλοντος. Ένα Νέο Μεγάλο Παιχνίδι βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς η ισχυροποιημένη σήμερα Ανατολή κοιτάζει προς την Δύση.
Η οικονομία της Κεντρικής Ασίας ξαναγεννιέται. Αυτό τώρα μπορεί να μην σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά αν διαβάσετε θα δείτε πώς το γεγονός αυτό μπορεί να ανατρέψει την ισορροπία δυνάμεων στον κόσμο μας. Η οικονομία αυτή ανασταίνεται από μόνη της με εντελώς φυσικό τρόπο, με το εμπόριο στην περιοχή να συνεχίζεται όπως γινόταν εδώ και χίλια χρόνια. Η περιοχή είναι ένας αρχαίος γεωπολιτικός άξονας, το ίδιο θα είναι και στο μέλλον: θα χρειαστούν οπτικές ίνες, δεκάδες αγωγοί, νέα λιμάνια, που θα συνδέονται μεταξύ τους ... και ένας μεγάλος υπόγειος σιδηρόδρομος που θα συνδέει την πόλη Xi'an, στην Κεντρική Κίνα, με το Βερολίνο (αν πιστέψουμε τις φήμες).
 |
| Ένας αρχαίος γεωπολιτικός άξονας αναβιώνει, ο Δρόμος του Μεταξιού, ως κυρίαρχο οικονομικό κέντρο του Μέλλοντος. Η Ευρασία επανεμφανίζεται μέσα από δεκάδες αγωγούς, νέα λιμάνια, οπτικές ίνες και μεγάλα τεχνολογικά πρότζεκτς. |
Τα έργα είναι φιλόδοξα και αυτοχρηματοδοτούμενα. Η Κίνα κατασκευάζει μια υψηλής ταχύτητας σιδηροδρομική γραμμή που θα συνδέει Ασία και Ευρώπη, και η κατασκευή της έχει προχωρήσει πολύ, παρ’ όλο που δεν ακούμε πολλά γι’ αυτήν, με την προοπτική να έχει ολοκληρωθεί το 2025. Λίγοι πολίτες στην Δύση γνωρίζουν τις πολλές εξελίξεις στις υποδομές που η Κίνα επιδιώκει με εντατικούς ρυθμούς σε όλο τον κόσμο. Μερικές από αυτές μπορεί να μας επηρεάσουν άμεσα. Η Τράπεζα Υποδομής (Infrastructure Bank) της Κίνας είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη πολλών τέτοιων σχεδίων σε 48 χώρες-μεταξύ των οποίων και οι «stans» της Κεντρικής Ασίας (δηλαδή, Καζακστάν, Κιργιζστάν, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν και Ουζμπεκιστάν).
Οι χώρες BRICS είναι επίσης μέρος αυτής της οικονομικής «λεωφόρου».
Η επανεμφάνιση της Ευρασίας, που προβλέπεται για το 2025, καθοδηγείται από την τριανδρία Ιράν, Κίνας και Ρωσσίας, όλα ισχυρά έθνη γύρω από ένα κομβικό σημείο της Κεντρικής Ασίας.Το Ιράν έχει οριστεί να είναι ο «κεντρικός κόμβος του Νέου Δρόμου του Μεταξιού», λέει ο δημοσιογράφος του Russia Today, Pepe Escobar, που παρακολουθεί στενά τα της Ασίας. Ο Escobar σημειώνει ότι θα υπάρξουν στο μέλλον και νέοι άξονες, όπως ο «παγκόσμιος Νότος», που -όμως- προς το παρόν δεν ευθυγραμμίζονται με τις υπόλοιπες κινήσεις. Η μεγάλη παράσταση, αναμφισβήτητα, διαδραματίζεται στην Κεντρική Ασία, όπου οι Κινέζοι -με την ρωσσική και την ιρανική βοήθεια- είναι οι πρωταγωνιστές.
Σύμφωνα με τον Escobar, η παγκόσμια τάξη σίγουρα μεταβάλλεται, μόνο εμείς στη Δύση δεν το καταλαβαίνουμε. Φράσεις του χρηματιστηρίου, που αναμασούσαν τα δυτικά μέσα ενημέρωσης, όπως «η διεθνής κοινότητα», έχουν χάσει πλέον το νόημά τους για τους περισσότερους, πιστεύει. Δεν υπάρχει πλέον «διεθνής κοινότητα» σε έναν πολυπολικό κόσμο. Αυτή η φράση κάποτε αναφερόταν ξεκάθαρα στις χώρες του ΝΑΤΟ, αλλά όχι πλέον. Γιατί; Επειδή ο υπόλοιπος κόσμος έχει χάσει τον σεβασμό του για αυτόν τον οργανισμό, λέει ο Escobar. «Εκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν ότι η Δύση είναι ο Σατανάς».
Παρ 'όλα αυτά, ο Πρόεδρος Ομπάμα είχε την εξυπνάδα να επικοινωνήσει με το νέο καθεστώς του Ιράν, αν μη τι άλλο γιατί αυτό σημαίνει την συμμετοχή ενός μορφωμένου, εκλεπτυσμένου πληθυσμού 80 εκατομμυρίων Ιρανών στην παγκόσμια αγορά. Αυτή η στροφή προς την Περσία θα επιτρέψει στις ΗΠΑ να συμμετάσχουν στην αύξηση των εμπορικών συναλλαγών που θα δημιουργήσει ο κεντρικός κόμβος του Δρόμου του Μεταξιού (το Ιράν), μαζί με όλους τους άλλους. Ένας ελκυστικός κανόνας του Δρόμου του Μεταξιού είναι το γεγονός ότι εκεί το εμπόριο είναι ανοικτό σε οποιονδήποτε, με οποιονδήποτε, από οπουδήποτε, ανεξάρτητα από τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις ή ο,τιδήποτε άλλο.
Το εμπόριο διεξάγεται σε αυτή την οικονομική ζώνη επί μια χιλιετία. Απλώς αυτή την στιγμή διευρύνεται ξανά με γοργούς ρυθμούς, και η Ευρασία μπορεί ενδεχομένως να γίνει το κέντρο του οικονομικού κόσμου κάποια στιγμή στο μέλλον –όπως ήταν μέχρι σήμερα οι ΗΠΑ. Όλα αυτά τα κατεβατά για το τέλος της δυτικής ηγεμονίας ή την πτώση της Αμερικής ως μοναδικής υπερδύναμης –που ακούγονται συχνά στον υπόλοιπο κόσμο- ενδέχεται να επιβεβαιωθούν όχι από την ίδια την Κίνα, αλλά από έναν οικονομικό συνασπισμό της Κεντρικής Ασίας, του οποίου η υποδομή έχει σχεδιαστεί και στηθεί από την Κίνα.
Ο Δρόμος του Μεταξιού βασιζόταν πάντοτε στην δυναμική του ειρηνικού εμπορίου, σε αντίθεση με την πολιτική του ανταγωνισμού ή τις απειλές του μιλιταρισμού, για τις οποίες κατηγορούνται από πολλούς οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ιδιαίτερα στον Παγκόσμιο Νότο. Μια άλλη πρωτοποριακή εξέλιξη της παγκόσμιας τάξης, που έχει ήδη αποδεχθεί την μη στρατιωτική παρέμβαση(!), είναι η εμφανής απουσία κάθε μορφής «χρηματιστηριακού καπιταλισμού» -ως πάλαι ποτέ χορηγού για την ανάκαμψη της οικονομίας της Κεντρικής Ασίας. Αυτό σημαίνει την απουσία της πολυεθνικής χρηματοδότησης και την επικράτηση των κανόνων του παλαιομοδίτικου εμπορίου. Είναι πολύ σημαντικό αυτό, αν και δεν έχει καταστεί ακόμα σαφές, γιατί συνεπάγεται μια στάση εναντίον της νεοφιλελεύθερης «καζινοποίησης» των πάντων.
Ο αρχικός Δρόμος του Μεταξιού ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Ch'ang Ch'un, και ο άξονας διέδωσε τους πολιτισμούς -κυρίως τον Βουδισμό, που είναι ένας τρόπος ζωής (όχι θρησκεία, όπως συχνά παρεξηγείται από την Δύση)- καθώς και την διανομή εμπορικών αγαθών. Ο Δρόμος διαλύθηκε από τους Μογγόλους, πριν από περίπου 1.000 χρόνια, και ανακαλύφθηκε εκ νέου τον 19ο αιώνα από Ευρωπαίους επιχειρηματίες και διπλωμάτες ... σε μια διάσημη ιστορία που είναι γνωστή ως το «Μεγάλο Παιχνίδι». Η ονομασία προέρχεται από το ότι οι μεγαλύτερες δυνάμεις του κόσμου πάλευαν πάντοτε (και ανεπιτυχώς) γι’ αυτόν ακριβώς τον γεωγραφικό «τόπο». Το Νέο Μεγάλο Παιχνίδι άρχισε περίπου όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, απελευθερώνοντας τις stans της Ευρασίας από τα δεσμά της ΕΣΣΔ και ρίχνοντάς τες στις ανοιχτές αγκάλες της ελεύθερης αγοράς.
Η συνεργασία της Ρωσσίας με την Κίνα δεν ήταν σχεδιασμένη, επισημαίνει ο Escobar. Θυμάται πώς η Ρωσσία προσπάθησε να ενταχθεί στην E.Ε. αλλά την χλεύασαν οι υπόλοιποι. Δεν πειράζει. Η νέα εξωτερική πολιτική της Κίνας έχει ήδη επιβληθεί: Επιλέγει τον δικό της τρόπο για την χρηματοδότηση των έργων. Και, από μακροοικονομική άποψη, η επανεμφάνιση -και επανένταξη- του ευρασιατικού οικονομικού μπλοκ είναι ο μέγα-κόμβος, όπου θα συναντώνται όλες οι φιλοδοξίες των Κινέζων (και των άλλων εθνών). Κάνει το NYSE (Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης) να μικραίνει σχετικά με την γνωστή διάστασή του.
Το γεγονός, ότι το εμπόριο και όχι η στρατιωτική ισχύς θα ενοποιήσει αυτήν την τεράστια υποδομή, που τώρα δημιουργείται κατά μήκος του ευρασιατικού «διαδρόμου», χαρακτηρίζει την Ευρασία ως μια «άλλη παγκόσμια τάξη», τουλάχιστον στη θεωρία. Περιμένετε δέκα χρόνια και τότε θα δούμε. Το εμπόριο είναι το καλύτερο αποτρεπτικό μέσο των συγκρούσεων στην παγκόσμια σκηνή, ή τουλάχιστον έτσι λένε πως πιστεύουν οι Κινέζοι. Μπορεί να είναι υπεραισιόδοξοι.
Γράφοντας για τους Asia Times, ο Escobar επισημαίνει με λυρισμό ότι «η Ουάσιγκτων μπορεί να έχει την πρόθεση να “στραφεί προς την Ασία”, αλλά το Πεκίνο έχει το δικό του σχέδιο, να κάνει αριστοτεχνική στροφή στην Ευρώπη».
Η ενότητα της καθορισμένης διαδρομής, που περιλαμβάνει όλες τις χώρες που βρίσκονται πάνω σ’ αυτήν, είναι μια διαδικασία γεωγραφικής ενοποίησης, η οποία είναι οργανική, δυναμική, και αναπόφευκτη. Εδώ η ιστορία επαναλαμβάνεται, και προφανώς αυτό δεν μπορεί να σταματήσει πλέον. Εξ ου και οι χαμηλοί τόνοι των Κινέζων για το θέμα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και ως εκ τούτου η υπομονή τους. Οι Κινέζοι πιστεύουν ότι ο Νέος Δρόμος του Μεταξιού είναι το συλλογικό τους πεπρωμένο και δεν χρειάζεται να πείσουν κανέναν γι’ αυτό.
Ο Αμερικανο-Πολωνός γεωστρατηγικός αναλυτής Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι συνοψίζει με σαφήνεια την σημασία του Νέου Δρόμου του Μεταξιού και την επίδρασή του στην παγκόσμια τάξη. Να, τι λέει:
«Η Ευρασία αντιπροσωπεύει τα τρία τέταρτα των γνωστών ενεργειακών αποθεμάτων του κόσμου. ... Περίπου το 75% των λαών του κόσμου ζουν στην Ευρασία, και το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου φυσικού πλούτου βρίσκεται εκεί .... Από τότε που οι ήπειροι άρχισαν να συσχετίζονται πολιτικά, περίπου 500 χρόνια πριν, η Ευρασία ήταν το κέντρο της παγκόσμιας εξουσίας. Μια δύναμη που «κυριαρχεί» στην Ευρασία ελέγχει δύο από τις τρεις πιο προηγμένες και οικονομικά παραγωγικές περιοχές του κόσμου ... και αυτό συνεπάγεται αυτόματα και την υποτέλεια της Αφρικής, καθιστώντας το δυτικό ημισφαίριο και την Ωκεανία ελάσσονος σημασίας περιοχή...».
Όπως θα έλεγε ο Κομφούκιος: «Το απρόβλεπτο είναι ένα σοκ για το οποίο πρέπει να προετοιμαζόμαστε». Οι Δυτικοί αναλυτές έπρεπε να το γνωρίζουν καλύτερα την εποχή των «τρελλών κερδών» και να έχουν λάβει υπ’ όψιν τους το αδιανόητο. Δηλαδή να ήταν λιγότερο άπληστοι.
[Πηγή: του Christoph Hargreaves-Allen,
03/12/2015, http://takimag.com/article/tomorrowstan_new_world_order_hargreaves_allen]
03/12/2015, http://takimag.com/article/tomorrowstan_new_world_order_hargreaves_allen]
*Δημοσιεύθηκε στο Hellenic Nexus τ.103, Ιανουάριος 2016
