Μιλώντας για
«συμφέρον» και «ωφελιμότητα» οφείλει να σημειώσει κανείς ότι δεν είναι πάντα προφανής
αυτή η διάκριση. Μπορεί ένα πράγμα να μην είναι αυτό που φαίνεται, η Διδασκαλία
όμως των Ηθικών Αρχών προσφέρει τα αναγκαία κριτήρια.
Επίσης, εμείς
οι άνθρωποι συχνά συγχέουμε το ευχάριστο με το καλό και το δυσάρεστο με το κακό.
Αυτά όμως δεν συμπίπτουν πάντα. Έτσι, ένα φάρμακο μπορεί να είναι πικρό αλλά σωτήριο.
Ένα είναι
όμως βέβαιο: το καλό-εάν είναι αληθινά καλό- δεν θα οδηγήσει ποτέ σε βλάβη, και,
αντίθετα, το κακό δεν θα οδηγήσει, τελικά, ποτέ σε ωφέλεια. Επομένως, η ορθή επιλογή
είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή μας.
Η ορθή επιλογή
προϋποθέτει ορθή διάκριση, και η ορθή διάκριση προϋποθέτει γνώση. Πράγματι, η άγνοια
έχει καταγγελθεί από όλες τις Υψηλές Διδασκαλίες ως η πηγή παντός κακού. Φυσικά,
όταν μιλάμε για γνώση και άγνοια, έχουμε κατά νου τη γνώση ή την άγνοια των Θεμελιωδών
Αρχών της Ύπαρξης.
Ας θυμηθούμε
το μύθο των «Πρωτόπλαστων» στη Γένεση της Βίβλου. Ας επισημάνουμε όμως για πολλοστή
φορά ότι δεν υπάρχουν ψευδόμενοι μύθοι, γιατί οι μύθοι είναι φορείς αλήθειας κρυμμένης,
κάτω από καλύμματα συμβολισμών. Πρωτίστως, είναι πραγματική και αμερόληπτη ιστορία
-αρκεί να διαβαστεί με τα κλειδιά του αποσυμβολισμού, της αποκρυπτογράφησης.
Στη γνωστή
λοιπόν βιβλική αφήγηση, ο όφις, προσφέροντας τον απαγορευμένο καρπό της γνώσης του
Καλού και του Κακού, γίνεται η αιτία έξωσης των Πρωτόπλαστων από την Εδέμ, φορτωμένων
επιπλέον με τη διπλή κατάρα να υπόκεινται σε μόχθο για την επιβίωσή τους και σε
ωδίνες τοκετού.
Η αμαθής ερμηνεία
αιώνων ήταν ότι ο «κακός όφις» έγινε η αιτία δυστυχίας των ανθρώπων, παραβαίνοντας
την εντολή απαγόρευσης του «Καλού Θεού». Επιπλέον, η Εύα, ως πρωτεργάτης της παρακοής,
θεωρήθηκε σύμβολο κακού και συνεργός του Διαβόλου-Όφι. Τέτοιες απλοϊκές, ανόητες,
ίσως όμως και κακοήθεις, ερμηνείες είχαν ως αποτέλεσμα την πραγματική δυστυχία αμέτρητων
γενεών ανθρώπων. Και μόλις τώρα η ανθρωπότητα αρχίζει να αφυπνίζεται και να αναζητά
άλλους δρόμους σκέψης. Έτσι, ας δούμε μια τελείως διαφορετική ερμηνεία του μύθου.
Οι μύθοι πρέπει να ερμηνευτούν σωστά, αλλά όχι να πάμε στον αντίποδα, θεωρώντας
τους κατασκευάσματα ανάξια του λογικού ανθρώπου και δημιουργήματα αμάθειας, άξια
βαθιάς καταφρόνιας.
Στο προκείμενο
τώρα. Έχουμε τις έννοιες-σύμβολα: Αδάμ-Εύα, Θεός-Διάβολος, Εδέμ, Δέντρο της Γνώσης,
Κατάρα-έξωση.
Κατά την τρέχουσα
ερμηνεία, ο «Θεός» είναι το Καλό και ο Διάβολος-Όφις, το Κακό. Η συμπεριφορά τους
ωστόσο, δείχνει το αντίθετο, ο «Θεός» παρουσιάζεται σκληρός, οργίλος, άδικος, κ.τ.λ.
Όλα αυτά όμως δεν είναι κυριολεξίες αλλά αλληγορίες. Τόσο ο Θεός-Δημιουργός όσο
και ο Διάβολος-Όφις δεν είναι παρά δύο όψεις του αυτού πράγματος: της μεγάλης Κοσμικής
Δύναμης ή Νομοτέλειας που λέγεται εξελικτική αναγκαιότητα. Ας μην ξεχνάμε τη βαθύτατα
φιλοσοφική θέση της ελληνικής αρχαίας κοσμοθεωρίας που τόσο παραστατικά απεικονίζεται
στον Πλάτωνα, ότι η Ανάγκη είναι μια υπέρτατη εξουσία που διέπει τα πάντα, ακόμη
και τους θεούς -«ανάγκα και θεοί πείθονται.» Ολόκληρος ο Κόσμος υπακούει στις κοσμικές
νομοτέλειες και τίποτε δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτές, ούτε τα Ανώτατα Όντα, τα
οποία άλλωστε είναι άριστοι εκφραστές και εκτελεστές αυτών των νόμων.
Ο Όφις είναι ένα πανάρχαιο σύμβολο με πολλές σημασίες, τόσο θετικές όσο και αρνητικές. Δεν είναι μόνο σύμβολο κακού, είναι, και περισσότερο μάλιστα, σύμβολο θετικών ιδιοτήτων και ενεργειών. Η διπλή του φύση πάντως δεν είναι χωρίς σημασία. Τώρα όμως θα σταθούμε στην πιο φιλοσοφική και μυστηριακή όψη του συμβόλου.
Το φίδι που
αρπάζει την ουρά του -ο ουροβόρος όφις- για παράδειγμα είναι έξοχο παράδειγμα των
χρονικών κύκλων και της ανακύκλωσης. Οι σπείρες του σώματός του απεικονίζουν τις
σπείρες της εξέλιξης, ενώ η χειμερία νάρκη και η αλλαγή του δέρματός του χρησίμεψαν
ως σύμβολα της επαναγέννησης, γενικά στη φύση. Η διαδοχή των χρονο-κύκλων και των
αναγεννήσεων οδηγούν την εξελικτική πορεία, η οποία φέρνει κάποτε τη γνώση, τη σοφία,
την ορθή αντίληψη και δράση. Έτσι, λοιπόν, θεωρήθηκε επίσης σύμβολο της Σοφίας.
Καθένας γνωρίζει ότι στην Ινδία οι Σοφοί, οι Μυημένοι στην Ανώτερη Γνώση, αποκαλούνται
Ναγκά-Όφεις. Και τι άλλο σημαίνει η παραίνεση του Χριστού «εστέ ουν φρόνιμοι ως
οι όφεις...», αν όχι τη φρόνηση της Σοφίας; Καθένας επίσης γνωρίζει ότι οι θεότητες
της Σοφίας απεικονίζονται μαζί με φίδια, όπως η Σαρασβάτι των Ινδών, η Αθηνά, ο
Ερμής και ο Ασκληπιός των Ελλήνων, κ.τ.λ.
Η Εδέμ δεν
αντιπροσωπεύει τόσο ένα γεωγραφικό σημείο, το οποίο ασφαλώς υπήρξε για τις πανάρχαιες
φυλές, όσο μια συνειδησιακή κατάσταση, μια κατάσταση αμέριμνης, ευχάριστης ύπαρξης
και αθωότητας. Εωσότου σήμανε η ώρα μιας μεγάλης αλλαγής-της αφύπνισης στη συνειδητή
ζωή. Γιατί η επίγνωση του Καλού και του Κακού σημαίνει την είσοδο στην καθαρά ανθώπινη
αυτοσυνειδησία. Μέχρι τη στιγμή που η Σοφία ενστάλαξε στα πρωτόγονα εκείνα όντα
την ανθρώπινη συνειδητότητα, ζούσαν με την αμεριμνησία και την ανευθυνότητα του
ζώου. Από δω και πέρα όμως αρχίζει η ζωή της ευθύνης και του μόχθου. Και μαζί αρχίζει
ο γνωστός τρόπος τεκνοποίησης. Η «κατάρα» δεν είναι παρά η αδήριτη αναγκαιότητα
αυτής της πορείας.
Από τη στιγμή
που ένα ον γεύεται τον καρπό του δέντρου της γνώσης, φυτρώνει μέσα του η αντίληψη
και διάκριση του Καλού και του Κακού, δηλαδή έχει φυτευτεί στη συνειδητότητά του
ο ηθικός κώδικας. Και είναι ακριβώς αυτός ο ηθικός κώδικας, μέσω του οποίου μπορεί
να οδηγηθεί ξανά στον Απωλεσθέντα Παράδεισο, αυτή τη φορά όμως με ολοκληρωμένη συνειδητότητα
και πλήρη επίγνωση.
Μένει όμως
να προσδιορίσουμε τη φύση του Κακού, ώστε να μη γινόμαστε αθέλητοι υπηρέτες του.
AGNI YOGA HELLAS,
12/10/2010.
