Είναι αλήθεια
ότι αγωνία πιέζει τις ψυχές αυτή την περίοδο, καθώς πολλά δυσοίωνα σημάδια σκοτεινιάζουν
απειλιτικά τον ορίζοντα. Παρ΄όλα αυτά, δεν πρέπει να υποκύψουμε στη γενική κατήφεια
ενθυμούμενοι πως «όσο χαμογελάμε, τίποτα δεν χάθηκε». Και μπορούμε να το κάνουμε,
επειδή γνωρίζουμε ότι «κι αυτό θα περάσει!»
Έχοντας
οδηγό, στήριγμα και φωτοδότη τη Διδασκαλία μας, είμαστε σε θέση να πετύχουμε
την υπέρβαση των
καταθλιπτικών καταστάσεων χρησιμοποιώντας τα φτερά της Απειροσύνης και της
Ομορφιάς.
Ας μοιραστούμε
τώρα για λίγο την εμπειρία του Σουντάνα, ενός νεαρού προσκυνητή, όπως την παραφράζει
ο Ντ.Τ.Σουζούκι, ο οποίος χρησιμοποιεί την εικόνα ενός θαυμαστού πύργου για ν΄αποδώσει
αυτή την εμπειρία:
Ο Πύργος είναι
τόσο μεγάλος όσο κι ο ουρανός. Το δάπεδο είναι στρωμένο με αμέτρητους πολύτιμους
λίθους, και μέσα στον Πύργο υπάρχουν αμέτρητα παλάτια, πύλες, παράθυρα, μπαλκόνια,
σκάλες, διάδρομοι -όλα κατασκευασμένα από υπέροχα υλικά... Μέσα σ΄αυτόν τον τεράστιο
και με πανέμορφη διακόσμηση Πύργο υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άλλοι πύργοι με
υπέροχες διακοσμήσεις και μεγάλοι σαν τον ουρανό. Κανένας απ΄αυτούς τους πύργους
δεν κρύβει τη θέα των υπολοίπων. Ο καθένας διατηρεί την ατομική του υπόσταση σε
τέλεια αρμονία με την υπόσταση των άλλων. Όλοι τους υπάρχουν ταυτόχρονα, ο καθένας
χωριστά και όλοι μαζί, σε μια υπέροχη τάξη. Ο Σουντάνα βλέπει τον εαυτό του μέσα
σε όλους τους πύργους και ταυτόχρονα μέσα σε καθέναν ξεχωριστά. Όλοι οι πύργοι περιέχονται
στον ένα, και ο κάθε πύργος περιλαμβάνει όλους τους άλλους...
Μας θυμίζει
τίποτα αυτή η περιγραφή; Και βέβαια μας θυμίζει -την παραβολή του Ουρανού του Ίντρα
με το πλέγμα των μαργαριταριών, από τη Σούτρα Αβαταμσάκα. Από την ίδια Σούτρα είναι
και η παραπάνω παράφραση.
Πρέπει να
γνωρίζουμε ότι η ογκώδης Σούτρα Αβαταμσάκα θεωρείται κορυφή του Μαχαγιανικού Βουδισμού.
Σύμφωνα με την παράδοση, υπαγορεύτηκε από τον ίδιο τον Βούδα μετά την Αφύπνισή Του.
Περιγράφει λεπτομερέστατα την αντίληψη του κόσμου στην κατάσταση της φωτισμένης
συνειδητότητας.
Ο «Πύργος»
είναι βέβαια αλληγορικά το Σύμπαν, όπου βασιλεύει μια θαυμαστή αρμονία ανάμεσα στα
μέρη και το σύνολο. Αυτή η αρμονική σχέση ονομάζεται στο Βουδισμό της Μαχαγιάνα
«διείσδυση», και καταγράφει τη δυναμική αλληλουχία του σύμπαντος που ισχύει όχι
μόνο στο χώρο αλλά και στο χρόνο. Στην εμπειρία του Σουντάνα προβάλλει η εμπειρία
της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης όλων των πραγμάτων και όλων των συμβάντων. Σ΄αυτή την
ενορατική κατάσταση της συνειδητότητας τη θέση της διανοητικής αντίληψης παίρνει
η άμεση εμπειρία, όπου κάθε μέρος εμπεριέχει όλα τα άλλα.
Ο Σρι Αουρομπίντο
λέει:
Από υπερδιανοητική
άποψη, δεν υπάρχει τίποτε πεπερασμένο και προσδιορισμένο. Η αρχή και το τέλος κάθε
πράγματος χάνεται μέσα στα όρια όλων των άλλων πραγμάτων.
Είναι η εκπληκτική
ιδέα «του κάθε πράγματος μέσα στα πάντα και όλων των πραγμάτων μέσα στο καθένα»,
βασική ιδέα στη Σούτρα Αβαταμσάκα. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη του Είναι υπάρχει
μόνο ενότητα, αλληλεξάρτηση και αλληλουχία. Η αίσθηση ή η έννοια του ξεχωριστού
ή του πεπερασμένου δεν υφίσταται καθόλου. Αυτή είναι η άποψη της Μαχαγιάνα.
Λέει ο σοφός
Ασβαγκόσα:
Διαιρώντας
ένα κομμάτι σύνθετης ύλης, θα καταλήξουμε μοιραία κάποια στιγμή στα άτομα. Αλλά
και τα άτομα με τη σειρά τους δεν θ΄ αργήσουν να υποβληθούν σε μια νέα διαίρεση,
μια διαδικασία που δεν πρόκειται να μας οδηγήσει πουθενά, εφόσον κάθε διαίρεση της
ύλης ξεκινά από την ιδέα της ιδιαιτερότητας. Η τελευταία είναι εσφαλμένη, αφού αγνοεί
τις διασυνδέσεις του κάθε πράγματος (μικρού ή μεγάλου) με όλα τα άλλα. Η μεγάλη
Πλάνη, επομένως, είναι η ιδέα του ξεχωριστού, και σ΄αυτό συμφωνεί η Διδασκαλία με
τα συμπεράσματα της σύγχρονης επιστήμης, αφού όταν η Φύση αναλυθεί στα έσχατα συστατικά
της δεν βρίσκει κανείς παρά μόνο ενότητα, αλληλουχία.
Το ίδιο πλανερή
είναι και η ιδέα του πεπερασμένου, αυτού δηλαδή που έχει πέρατα ή όρια, αφού τίποτε
δεν είναι πραγματικά ξεχωριστό, αλλά το καθετί είναι αλληλένδετο με το Παν, εμπεριέχεται
στο Παν και με τρόπο ασύλληπτο από τη λογική εμπεριέχει το Παν.
Ενότητα και
Απειροσύνη -οι δύο κυρίαρχες έννοιες της Διδασκαλίας του Πυρός- αλλά και όλο το
πλήθος των άλλων που γεννιούνται από αυτές προσεγγίζονται μόνο από την καρδιά, την
καρδιά που είναι η έδρα της ανώτερης συνειδητότητας.
Ας δούμε κάποιες
από τις αμέτρητες αναφορές στην καρδιά:
Όποιος αγαπά
τα λουλούδια βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι της καρδιάς. Όποιος γνωρίζει την αγωνιστική
προσπάθεια προς τα ύψη βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι της καρδιάς. Όποιος σκέφτεται
αγνά βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι της καρδιάς. Όποιος γνωρίζει τους ανώτατους κόσμους
βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι της καρδιάς. Όποιος είναι έτοιμος για την Απειροσύνη
βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι της καρδιάς... Μπορεί κανείς να διακρίνει κόσμους μέσα
στην καρδιά, αλλά όχι μέσα στο νου. Έτσι, η σοφία είναι αντίθετη προς τη διάνοια,
εντούτοις δεν απαγορεύεται να στολίζουμε το νου με σοφία.
[ΚΑΡΔΙΑ, 390]
Το συναίσθημα
θα υπερτερεί πάντα της λογικής. Αυτό πρέπει να γίνει δεκτό ως αναμφισβήτητη αλήθεια.
Επομένως, όταν μιλάμε για την καρδιά επιβεβαιώνουμε το οχυρό του συναισθήματος...
Ας μην τεμαχίζουμε την επικράτεια του συναισθήματος, γιατί είναι ένα ενιαίο πεδίο
σε άνθηση...
[ΚΑΡΔΙΑ, 391]
Στη λογική
λοιπόν ανήκει η διαίρεση και η ανάλυση, στην καρδιά η ενοποίηση και η σύνθεση. Η
καρδιά είναι η έδρα του συναισθήματος, όπως λέει η Διδασκαλία, και το συναίσθημα
θα υπερτερεί πάντα της λογικής.
Το συναίσθημα,
λέει πάλι η Διδασκαλία, δεν πρέπει να τεμαχίζεται. Πώς να το κατανοήσουμε αυτό;
Ας προσέξουμε το παρακάτω χωρίο:
Κάποιος ερημίτης
βγήκε από την απομόνωσή του, απευθύνοντας αυτό το μήνυμα σε καθέναν που συναντούσε:
«Έχεις μια καρδιά».
Όταν ρωτήθηκε
γιατί δεν μιλούσε για συμπόνια, υπομονή, αφοσίωση, αγάπη και άλλες ευεργετικές βάσεις
της ζωής, απάντησε: «Μόνο να μην ξεχαστεί η καρδιά, κι όλα τα άλλα θα έρθουν». Αληθινά,
μπορούμε να στραφούμε προς την αγάπη, αν αυτή δεν έχει πουθενά να κατοικήσει; Ή
που θα στεγαστεί η υπομονή αν η κατοικία της είναι κλειστή;... Ας σταθούμε σταθερά
πάνω στο θεμέλιο της καρδιάς, και ας καταλάβουμε ότι χωρίς την καρδιά δεν είμαστε
παρά μαραζωμένα κελύφη.
[ΚΑΡΔΙΑ, 389]
Η καρδιά είναι
η επικράτεια του συναισθήματος, και το συναίσθημα εμπεριέχει όλες τις όψεις της
ευγένειας, όπως την αγάπη, την αφοσίωση, τη συμπόνια, την υπομονή. Όταν κάποιος
έχει καρδιά, έχει όλες τις ωραίες ιδιότητες, γιατί αυτές είναι όλες όψεις του πολύτιμου
διαμαντιού του συναισθήματος.
Και δεν πρέπει
οι αναφορές της Διδασκαλίας να θεωρηθούν ποιητικές εκφράσεις αφηρημένων εννοιών.
Κάθε αναφορά συνιστά ουσιαστική πραγματικότητα. Η Διδασκαλία αποκηρύσσει καθετί
αφηρημένο. Οι τελευταίες ανακαλύψεις της επιστήμης επιβεβαιώνουν την ουσιαστικότητα
των λεγομένων της Διδασκαλίας.
Έχουμε ήδη
πει σε προηγούμενα σημειώματα για το ισχυρό μαγνητικό πεδίο της καρδιάς, για τη
δυναμικότητα του συναισθήματος, για το δημιουργικό (ή καταστροφικό) ρόλο της συνειδητότητας
στον περιβάλλοντα χώρο -στο διάστημα δηλαδή, για το οποίο γίνεται διαρκώς λόγος
στη Διδασκαλία. Ακριβώς, η Διδασκαλία επισημαίνει τον κορεσμό του διαστήματος από
τα παράγωγα των ανθρώπινων ενεργειών-συναισθημάτων, σκέψεων, λόγων και πράξεων.
Η Διδασκαλία αποδίδει ακέραια την ευθύνη για καθετί που συμβαίνει πάνω στον πλανήτη
στον άνθρωπο. Και η ευθύνη αυτή περιλαμβάνει όχι μόνο τα κοινωνικά και οικονομικο-πολιτικά
δρώμενα, αλλά και τις γεωλογικές και κλιματολογικές καταστάσεις.
Το συναίσθημα
της καρδιάς, λοιπόν, περικλείει κάθε ωραία όψη της συνειδητότητας, κι έτσι εκλεπτυσμένη,
καλλιεργημένη, καρδιά σημαίνει και αντίστοιχη συνειδητότητα.
Η Άγκνι Γιόγκα
είναι ο δρόμος της πύρινης καρδιάς, και ο δρόμος αυτός οδηγεί κατευθείαν στους ανώτερους
κόσμους. Ο γήινος σάλος δεν πρέπει να συσκοτίσει το μονοπάτι της Καρδιάς, το Υψηλό
Μονοπάτι.
AGNI YOGA HELLAS, 31/5/11.
