Είδαμε ότι
από πολλές δεκαετίες τα πιο φωτισμένα μυαλά της επιστήμης ομολογούν ότι οι νέες
ανακαλύψεις συγκλίνουν όλο και περισσότερο με την Αρχαία Σοφία. Εύλογα, λοιπόν,
μπορεί να διερωτηθεί κανείς πού θα οδηγήσει τελικά αυτή η σύγκλιση. Από τη στιγμή
μάλιστα που η συνειδητότητα αποκτά τόσο καταλυτική σημασία για την ερμηνεία της
Φύσης και του Κόσμου, τότε η επιστήμη ξεφεύγει τελείως από τα μέχρι πρό τινος όριά
της, και αποκτά έναν τελείως διαφορετικό χαρακτήρα, προσεγγίζοντας πάρα πολύ τη
λεγόμενη Μυστική Γνώση.
Θεωρούμε ότι
η Γνώση είναι μία, αν και η πρόσβαση σ΄αυτήν μπορεί να ακολουθεί ποικίλους δρόμους.
Σε τελική ανάλυση πάντως, το πείραμα, η εμπειρία, η ενόραση και η φαντασία θα είναι
πάντα τα αναντικατάστατα εργαλεία της.
Στη Διδασκαλία
γίνεται τόσο συχνά λόγος για την «άμεση γνώση». Θεωρείται μέγιστο απόκτημα, και
είναι πράγματι από τα ανώτερα λεγόμενα «σίντι», ή ψυχικές δυνάμεις.
Τι ακριβώς
είναι η άμεση γνώση; Είναι ενόραση υψηλού βαθμού, επομένως μια ιδιότητα ή ποιότητα
της συνειδητότητας. Αποκτιέται ως αποτέλεσμα πολλών ενσαρκώσεων και εμπειριών. Η
άμεση γνώση γνωρίζει αλάνθαστα, γνωρίζει ακριβώς την ουσία των πραγμάτων, γνωρίζει
την κατεύθυνση της εξέλιξης κι επίσης το μέλλον. Την κατέχει μόνο ένα ανεπτυγμένο
πνεύμα, το οποίο έχει το Δισκοπότηρό του γεμάτο συσσωρεύσεις.
Έρχεται ευκολότερα
σ΄αυτόν που ακούει τη φωνή της καρδιάς του, καθώς η καρδιά είναι ο καλύτερος σύμβουλος
σ΄όλα τα προβλήματα της ζωής.
Δεν πρέπει
να συγχέεται με έναν ορισμένο ψυχισμό που εκδηλώνεται με προαισθήματα, λιγότερο
ή περισσότερο ορθά, όνειρα και κάποιες συλλήψεις του αστρικού πεδίου.
Μερικοί επίσης
συγχέουν την άμεση γνώση με την προκατάληψη. Η προκατάληψη μπορεί να είναι είτε
θετική (υπέρ ενός πράγματος) είτε αρνητική (εναντίον ενός πράγματος). Είτε θετική
όμως είτε αρνητική είναι τελείως αντίθετη προς την άμεση γνώση. Η προκατάληψη είναι
προϊόν του νου, ενώ η άμεση γνώση κατοικεί στην καρδιά. Βέβαια, και οι δύο χτίζονται
σταδιακά. Αλλά η μεν προκατάληψη μπορεί να συσσωρευτεί σε στρώματα, μέχρις ότου
η ζωή ενός ανθρώπου γεμάτου προκαταλήψεις να γίνει μια ασφυκτική φυλακή χτισμένη
από τον ίδιο, κι έτσι κάθε άνοδος διακόπτεται. Η δε άμεση γνώση γκρεμίζει όλα τα
τείχη κι όλα τα όρια, δίνοντας φτερά για πτήσεις σε απεριόριστους ορίζοντες. Κι
ενώ η άμεση γνώση είναι βέβαιη γνώση, η προκατάληψη θεωρεί τον εαυτό της βέβαιη
γνώση.
Κάθε υψηλή
Διδασκαλία διαλύει τις προκαταλήψεις και αναπτύσσει την άμεση γνώση.
Υπάρχει μια
ιδιότητα που θεωρείται δύσκολη και σπάνια -η υπομονή.
Πολλή παρανόηση
καλύπτει αυτή την αρετή, η οποία σημειωτέον είναι μία από τις έξι θεμελιώδεις αρετές
της βουδικής φύσης.
Μερικοί θεωρούν
την υπομονή αδυναμία, ενώ, αντίθετα, πρόκειται για μεγάλη δύναμη. Γι΄αυτό μπορεί
να υπερνικά την προσβολή, τον εκνευρισμό και την δυσκολία ανοχής. Είναι εύκολο να
επιβληθείς στην οργή και στον εκνευρισμό; Καθένας γνωρίζει πόσο δύσκολη είναι η
διατήρηση της ηρεμίας και της ευγένειας όταν υπάρχει προσβολή και πρόκληση.
Είναι μεγάλο
λάθος να εκλαμβάνεται η υπομονή ως έλλειψη συναισθήματος και αδιαφορία ή υποτονικότητα,
ενώ, αντίθετα, είναι φορτισμένη με υψηλά συναισθήματα και συνειδητή ένταση. Η υπομονή
συνοδεύεται με αυτοσεβασμό και αξιοπρέπεια, αλλά και με ένα ακόμη συναίσθημα που
λίγοι αντιλαμβάνονται ότι συνδέεται με την έννοια της υπομονής: το συναίσθημα της
ιερότητας.
Η ιερότητα,
που συνιστά αναγνώριση, αγάπη και σεβασμό προς το Ανώτερο, δεν επιτρέπει συμπεριφορές
ανάρμοστες προς το αντικείμενο, το οποίο είναι Υψηλό, Λεπτοφυές και Αγνό. Έτσι,
ένας άνθρωπος με υπομονή δεν ασχημονεί ποτέ.
Βέβαια, η
υπομονή δεν είναι μόνο η ήρεμη και ανεκτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις
εκνευριστικές, αλλά και η ικανότητα να μπορεί κανείς να περιμένει, να μη βιάζεται.
Αυτός που βιάζεται δεν μπορεί να επιτύχει μεγάλα πράγματα. Πώς θα μπορούσε ένα τέτοιο
άτομο να ακολουθήσει με συνέπεια και σταθερότητα το πνευματικό μονοπάτι της γνώσης,
της αυτοτελειοποίησης και των συνεχών δοκιμασιών; Εξάλλου, κάθε βιασύνη -που είναι
βία, βιασμός της φύσης -είναι αντίθετη στις μεθόδους της Φύσης, η οποία εργάζεται
με ρυθμό, επιμονή και επαναληπτικότητα.
Είναι πραγματικά
δύσκολη, πολύ δύσκολη αυτή η ιδιότητα. Και είναι πραγματικά μεγάλη δύναμη και γενναιότητα.
Αληθινά, είναι ένα θαυμαστό κόσμημα στο στέμμα των επιτεύξεων των ευγενικών, καλλιεργημένων
ψυχών. Όμως κι αυτή η αρετή απορρέει από την καρδιά. Η αγάπη οπλίζει με ανίκητη
υπομονή. Όταν αγαπάς κάτι ή κάποιον, μπορείς να υπομείνεις τα πάνδεινα χάριν του
αγαπημένου. Αλήθεια, πόση αγάπη πρέπει να διαθέτουν τα Μεγάλα Όντα που δείχνουν
τέτοια απίστευτη υπομονή απέναντι σε μιαν ανθρωπότητα κακότροπη, ανεύθυνη, αμαρτωλή
και -το χειρότερο- αγνώμονα; Και ποια υπομονή βρίσκεται πίσω από τον όρκο των Βοδισάτβα,
ότι δεν θα περάσουν στα Νιρβανικά Πεδία μέχρις ότου απολυτρωθεί και το τελευταίο
πλάσμα της γης;
Τελικά, η
υπομονή είναι αγάπη. Αλλά μήπως δεν είναι και συμπόνια; Μήπως δεν είναι και αφοβία;
Μήπως δεν είναι και κατανόηση; Μήπως δεν είναι και καλοσύνη; Δεν είναι ευγένεια,
τάξη, γαλήνη, ισορροπία;
Είναι και
κάτι ακόμα, όπως λέει ο Διδάσκαλος: είναι η Πηγή της Ευδαιμονίας.
Λοιπόν, οι
αρετές είναι σαν τους Πύργους της βουδικής παραβολής που περιγράψαμε στο προηγούμενο
σημείωμα. Όπως οι θαυμαστοί Πύργοι της εμπειρίας του Σουντάνα, καθεμία περιέχει
όλες τις άλλες.
Οι αρετές
είναι οι τελειότητες που πρέπει να αναπτύξει κάθε ανελισσόμενο ον. Ο καρπός της
άνθησής τους είναι η Απελευθέρωση, το Νιρβάνα, η Ευδαιμονία. Είναι δυνατή η βίωση
της Ευδαιμονίας ξέχωρα από τις αρετές; Τι φαντάζεστε;