Παναγιώτης Ήφαιστος
Η ανάγνωση του κειμένου αυτού μας δίνει πολλές πληροφορίες και περιγραφές για ένα νομίζω πολύ σημαντικό ζήτημα, την ανάδειξη του «Ισλαμικού κράτους» ως σημαντικού πλέον παίχτη των περιφερειακών εξελίξεων. Δεν έχει σημασία εάν θα καταστεί ένα κανονικό κράτος αναγνωρισμένο από τα άλλα κράτη, κατιτί λογικά αδύνατο καθότι ανατρέπει βασικές ιδιότητες του Βεστφαλιανού διακρατικού συστήματος όπως ιδρύθηκε το 1648 και όπως έκτοτε εξελίχθηκε αφού πριν το 1945 επικυρώθηκε νομικά στον ΟΗΕ. Η ισλαμική αυτή οργάνωση που όπως οι χάρτες που ακολουθούν δείχνει ελέγχουν πλέον μεγάλες περιοχές πολλών κρατών της περιφέρειάς μας έχει κατά κάποιο αναδείξει τις επαναστατικές τάσεις της μετάψυχροπολεμικής εποχής. Βεβαιώνει ότι μεγάλες περιοχές όπου εγκαθιδρύθηκαν κράτη μετά τους αποικιακούς εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες είναι ένα καζάνι που βράζει. Θρησκείες, δόγματα, ταυτότητες και πολιτισμοί συμπλέκονται άγρια προκαλώντας σεισμικές δονήσεις στα κρατικά συστήματα μεγάλων περιοχών στις περιφέρειες και όχι μόνο. Είναι χρήσιμο να γίνουν μερικές ακόμη επισημάνσεις επί ζητημάτων που μας απασχολούν επί μακρόν.
Πρώτον, είναι πλέον ολοφάνερο το πόσο άμυαλο και ανορθολογικό ήταν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η δεσπόζουσα μεγάλη δύναμη συνεπικουρούμενη από την παγωμένη –λόγω μεγάλων διαφορών μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών μετά το 1990– Ευρώπη να επιδοθεί σε ένα κυριολεκτικά όργιο άσκησης βίας μεταμφιεσμένης με ενδύματα «ανθρωπιστικών επεμβάσεων». Τα λίγα κέρδη γίνονται τώρα ξινά αλλά είναι αργά να σκεφτούν με Θουκυδίδειους όρους ισορροπίας και υπευθυνότητας.
Δεύτερον, κυριολεκτώ εάν πω ότι στον δικό μου χώρο των «πολιτικών επιστημών» οι «ιδεαλιστικές» φανφάρες φορέων επιστημονικών τίτλων για τις «ανθρωπιστικές επεμβάσεις» και νομοπαραγωγή που θα έφερνε ένα περίπου ανθόσπαρτο διεθνή βίο, ελάχιστα διαφέρουν σε εξτρεμισμό από τους εξτρεμιστές του ISIS. Κυριολεκτικά! Γιατί πρόκειται περί «επαναστατικών θέσεων» (σύμφωνα με τον όρο του Martin Wight στο Διεθνής Θεωρία) «ιδεαλιστών» που εξωθούν τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ ανθρώπων και κρατών προς αστάθεια και σύγκρουση. Το διεθνές σύστημα έχει σταθεροποιηθεί εδώ και αιώνες με τις Υψηλές Αρχές του διεθνούς δικαίου (άρθρο 2 του Κεφαλαίου Ι του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ) όπου η κρατική κυριαρχία είναι το καθεστώς το οποίο οριοθέτησε μεν τις γραμμές που χωρίζουν τα κράτη πλην τα σύνορα είναι εύθραυστα και συχνά προβληματικά. Όταν λοιπόν άμυαλοι και ημιμαθείς φορείς επιστημονικών τίτλων ενθάρρυναν τον ηγεμονικό επαναστατισμό κυριολεκτικά ενθάρρυναν ένα κολοσσιαίο εξτρεμισμό, δηλαδή τους ελέφαντες να εισέλθουν σε υαλοπωλείο (συμπεριλαμβανομένου, τελικά, και του δικού μας).
Τρίτον, τόσο σε επίπεδο πολιτικής ανάλυσης όσο και πολιτικού λόγου γίνεται ολοφάνερο ότι είχαμε από καιρό περάσει πολύ πέραν των γραμμικών υλιστικών ερμηνειών του κόσμου με τις οποίες τα δυτικά μοντερνιστικά κράτη διευκόλυναν την αποικιακή και μετά-αποικιακή δεσποτεία τους. Δεν χρειάζονται πολλά παρά παράθεση μερικών φράσεων του συνήθως αλάνθαστου Παναγιώτη Κονδύλη:
Χυδαίος μαρξισμός με αντεστραμμένα πρόσημα:
«Καταλαβαίνουμε έτσι γιατί οι φιλελεύθεροι πολιτικοί και οικονομολόγοι, οι οποίοι παρά τις συνεχείς έμπρακτες διαψεύσεις των τριών τελευταίων αιώνων, εξακολουθούν να διατείνονται ότι το εμπόριο θα υποκαταστήσει τον πόλεμο, υποπίπτουν σ’ ένα τεράστιο λογικό και ιστορικό σφάλμα. Μόνον όποιος ενστερνίζεται έναν οικονομικό ντετερμινισμό, δηλαδή μόνον όποιος αποδίδει τους πολέμους σε οικονομικούς ανταγωνισμούς και μόνον, δικαιούται λογικά να πιστεύει ότι η οικονομική συνεργασία θα καταργήσει τους πολέμους. Στο κρίσιμο αυτό σημείο, όπως και σε πολλά άλλα ακόμη, ο οικονομιστικός φιλελευθερισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά χυδαίος μαρξισμός με αντεστραμμένα πρόσημα» (1997 σ. 366).
Σ’ άλλη περίπτωση, γράφει πως αυτές οι φορμαλιστικές μυθολογίες, όπως εύστοχα τις ονομάζει, ουσιαστικά υποστηρίζουν πως μέσα στο ίδιο θεσμικό-διαδικαστικό πλαίσιο μπορούν να συνυπάρξουν πολύ διαφορετικές κοσμοθεωρητικές θέσεις και να πραγματωθεί η ανοχή όλων προς όλους. Αλλά ακόμη και μια μικρή εμβάθυνση στα πραγματικά δεδομένα, συνεχίζει, «επιτρέπει τη διαπίστωση ότι το σύγχρονο δυτικό “κράτος δικαίου” χρειάζεται λειτουργικά, εξ ίσου όσο και οποιοσδήποτε άλλος πολιτικοκοινωνικός σχηματισμός, μια κυρίαρχη ιδεολογία συνυφασμένη με ανθρωπολογικά αξιώματα» (1994β σ. 127,128).
Τα ανθρωπολογικά αξιώματα όμως ήταν μονοσήμαντα υλιστικά που εξαιρούν το «ταραχοποιό πνεύμα» από την δημόσια σφαίρα και για να το πούμε γλαφυρά με αγγούρια, πατάτες και ευρώ μπορούν να δημιουργηθούν γραμμικά ισόρροπες σχέσεις εδρασμένες στον ωφελιμισμό, στον ηδονισμό, στην ιδιωτεία και στην κατάργηση, βασικά, κάθε κλασικά νοούμενης έννοιας δημοκρατίας και πολιτικής.
Ο Θεός του καθενός και η πολιτική
«Οι πραγματιστές δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν την απτή χρησιμότητα των “μεταφυσικών” κατασκευών μέσα στον κοινωνικό αγώνα για ισχύ. Ίσως να είναι “καθ’ αυτό” (διάβαζε: από την σκοπιά φιλελεύθερων ωφελιμιστικών αντιλήψεων) αδιάφορο, ποια ιδέα περί Θεού πρεσβεύει κάποιος, ωστόσο η πρακτική διαφορά γίνεται τεράστια, αν υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι για την ιδέα τους περί Θεού είναι πρόθυμοι να πεθάνουν ή να σκοτώσουν, αφού συνδέουν μαζί της τη δική τους ταυτότητα». (Κονδύλης: Ισχύς και Απόφαση 1991, σ. 106). Και σε άλλο σημείο «Οι πραγματιστές και οι «κριτικοί» τους επίγονοι [οι εύστοχα επονομασθέντες στην Ελλάδα ως εθνομηδενιστές] θα όφειλαν να θέσουν στον εαυτό τους το απλό ερώτημα, γιατί οι άνθρωποι δεν σκέφτηκαν πολύ πρωτύτερα αυτή την τόσο πρόδηλη συνταγή για την εξομάλυνση των συγκρούσεων τους και την εξασφάλιση της ευτυχίας τους – και επίσης, γιατί, τώρα πια που τους έχει φανερωθεί η σοφία των πραγματιστών, δεν συμμορφώνονται μ’ αυτή, παρά εξακολουθούν να προσδίδουν ισχύ στις αποφάσεις τους εξαντικειμενικεύοντάς τες, δηλαδή παρουσιάζοντάς τες ως αντικειμενικά αληθινές και γενικά δεσμευτικές».
Το άρθρο που ακολουθεί είναι εξαιρετικά διαφωτιστικό και περιγράφει πολλά που κανείς δεν βρίσκει στις συνήθεις αναλύσεις για το θέμα αυτό. Να τελειώσω μόνο λέγοντας ότι το ISIS δεν είναι μακριά μας και στο πολύ κοντινό μέλλον θα αρχίσει να μας αγγίζει άμεσα εάν με απύθμενη αφροσύνη η Κυπριακή Δημοκρατία με νέα σχέδια Αναν (που πριν δέκα χρόνια προσυπέγραψαν εκατοντάδες έλληνες φορείς επιστημονικών τίτλων) ενταχθεί μέσα στην κινούμενη άμμο του νέο-Οθωμανικού νεοτουρκικού κράτους.
