Πριν από 20 χρόνια, στα τέλη του Γενάρη του 1995, ακούσαμε από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων, τον Mr Πχιότητα να ευχαριστεί την Κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ο ευχαριστήριος λόγος του τότε πρωθυπουργού αφορούσε την πολεμική σύγκρουση που τελικά δεν έγινε. Το αντικείμενο της διαμάχης με την γείτονα Τουρκία ήταν δύο βραχονησίδες με την ονομασία Ίμια, συνολικού εμβαδού 40 στρεμμάτων. Καταγεγραμμένο ιστορικό προηγούμενο λοιπόν ότι θα καταφεύγαμε σε χρήση στρατιωτικής βίας προκειμένου να υπερασπίσουμε δύο ακατοίκητες, απομακρυσμένες βραχονησίδες που μέχρι εκείνο το βράδυ οι περισσότεροι Έλληνες αγνοούσαν ακόμα και την υπαρξή τους. Δύο βραχονησίδες που αθροιστικά αποτελούν το 0,00000003% της συνολικής έκτασης της χώρας.
Σήμερα η εθνική ατζέντα περιλαμβάνει πολλά και διάφορα αλλά ευτυχώς όχι πολεμικές ιαχές. Ένα από τα θέματα στην ατζέντα είναι το ζήτημα των πυρηνικών και πιο συγκεκριμένα της διαχείρισης των αποβλήτων πυρηνικής τεχνολογίας.
Μπορεί η χώρα μας να μην διαθέτει ούτε καν πλάνα για την δημιουργία μονάδας παραγωγής ενέργειας με πυρηνική τεχνολογία αλλά η κουβέντα έχει προχωρήσει και μάλιστα σε σημαντικό βαθμό, σε σημείο να συζητείται ήδη το ύψος και η μορφή των αντισταθμιστικών οφελών που θα αποδοθούν σε περιοχές όπου θα ταφούν πυρηνικά απόβλητα. Ολίγον οξύμωρο καθώς όπως έχει εντοπίσει και ο Economist σε άρθρο που δημοσίευσε λίγο μετά τα συμβάντα της Φουκουσίμα, η Ελλάδα -μαζί με Αυστρία, Δανία, Ιρλανδία και Πορτογαλία- ανήκει σε έναν σκληρό πυρήνα ευρωπαϊκών κρατών που αρνούνται να υιοθετήσουν την συγκεκριμένη τεχνολογία παραγωγής ενέργειας.
Πώς λοιπόν νομοθετεί η Ελληνική Βουλή για την ταφή των ραδιενεργών απόβλητων ενώ είμαστε αντίθετοι σε υλοποίηση της τεχνολογίας; Επιβάλλεται βάση συγκεκριμένης ευρωπαϊκής ντιρεκτίβας όλα τα κράτη μέλη να έχουν εθνική πολιτική πάνω στο ζήτημα και να σχεδιάσουν προγράμματα απόρριψης και σχετικών υποδομών.
Η ίδια ευρωπαϊκή οδηγία ουσιαστικά απαγορεύει (εκτός αν πληρούνται πολύ αυστηρές προϋποθέσεις) την εξαγωγή ραδιενεργών υλικών σε τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε. Αυτό το τελευταίο σχεδόν εξηγεί πολλές από τις ανωτέρω αντιφάσεις.
Μιας και στο παγκόσμιο παιχνίδι η Ε.Ε. δεν είναι ο μόνος ισχυρός παίκτης και δεν μπορεί να μπλέκεται με το παραμικρό σε χωράφια άλλων υπερδυνάμεων, λύνει το πρόβλημα με την απόρριψη πυρηνικών αποβλήτων σε περιοχές εντός της επικράτειας της όπου ζουν όντα κάποιου κατώτερου θεού.
Όμως πώς και -κυρίως- γιατί η Ε.Ε. ακολουθεί τέτοιου είδους πολιτική; Μια ματιά στην κατοχή και λειτουργία πυρηνικών σταθμών ξεκαθαρίζει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας εντός Ε.Ε. λειτουργούν 134 από τους 439 πυρηνικούς σταθμούς του πλανήτη. Από αυτούς τους 134, οι 91 ανήκουν σε χώρες εντός του ευρώ, εντός δηλαδή της νομισματικής θηλειάς που είναι τυλιγμένη στο λαιμό των Ευρωπαίων πολιτών. Από αυτούς τους 91, οι 78 ανήκουν σε Γαλλία, Γερμανία και Βέλγιο, Φινλανδία και Ολλανδία, ή αλλιώς στην ηγετική ομάδα της ευρωζώνης. Νομοτελειακά λοιπόν, ο έχων το μαχαίρι και το καρπούζι καθορίζει και την πορεία των πραγμάτων.
Ζούμε στην πιο καθαρή (από πυρηνικά) γειτονιά της Ευρώπης μιας και ο κοντινότερος αντιδραστήρας βρίσκεται στα σύνορα μεταξύ Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Ευθυγραμμιζόμενοι όμως με τις προσταγές των Βρυξελλών θα πρέπει να θάψουμε στο έδαφός μας ποσότητες πυρηνικών αποβλήτων.
Και εδώ δημιουργούνται κάποια ερωτήματα: Πόσο έδαφος είμαστε διατεθειμένοι να παραχωρήσουμε στις βρωμοδουλειές των ευρω-ηγεμόνων; Όταν πριν από 20 χρόνια θα κάναμε πόλεμο για 40 στρέμματα, σήμερα τι εκπτώσεις μπορούμε να κάνουμε στην εδαφική μας κυριαρχία; Γιατί δεν πιστεύω να υπάρχει κάποιος που να πιστεύει ότι θα αποκαλούμε πατρίδα τον τόπο όπου θα θάψουμε τα απόβλητα που θα εκπέμπουν θάνατο για τα επόμενα 25.000 χρόνια…
Ένα αντισταθμιστικό όφελος πιθανόν να προκύψει από τον τουρισμό. Όπως περιγράφει σε έκθεση της η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας σχετικά με τους κινδύνους των πυρηνικών αποβλήτων, αυτά ελκύουν το ενδιαφέρον τρομοκρατών και γενικά βίαιων ομάδων που αναζητούν σχάσιμα υλικά για την κατασκευή των λεγόμενων dirty bombs ή αλλιώς των πυρηνικών των φτωχών. Ανεξάρτητα από τον σκοπό της επίσκεψης τους, θα ενισχύσουν οικονομικά το τουριστικό κομμάτι του ΑΕΠ της χώρας.
Όσοι θεωρήσουν χιούμορ την τελευταία παρατήρηση, τους καλώ να αντιληφθούν βαθύτερα την έννοια “αντισταθμιστικά οφέλη για την ταφή ραδιενεργών αποβλήτων”. Η συγκεκριμένη φράση και μόνο αποτελεί χιούμορ.
Αλλά για να το πάμε και παρακάτω, ας εστιάσουμε σε μια έννοια που προέρχεται από τους κύκλους των οικονομολόγων: το περίφημο moral hazard. Ο όρος περιγράφει την διαδικασία λήψης μια απόφασης με ρίσκο και στόχο το κέρδος αλλά με το όποιο πιθανό αρνητικό αποτέλεσμα να βαρύνει ένα άλλο μέρος, αμέτοχο τόσο στην απόφαση, όσο και στο πιθανό κέρδος. Η διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων είναι ο ορισμός του moral hazard όπως δείχνει και πρόσφατο συμβάν στις ΗΠΑ.
Η σύζητηση περί αντισταθμιστικών οφελών για την απόρριψη πυρηνικών αποβλήτων, από όποια οπτική να την δει κανείς, είναι σοβαρότατα αστεία. Τιμώντας όμως τον τίτλο του συγκεκριμένου άρθρου, δηλώνω ότι είμαι σύμφωνος και αποδέχομαι οποιοδήποτε αντισταθμιστικό όφελος κι αν προταθεί, αρκεί να πληροί μία και μόνο προϋπόθεση: το αντισταθμιστικό όφελος να έχει διάρκεια 25.000 χρόνια…
Κεντρική φωτογραφία του παρόντος:Στιγμιότυπο από την Φουκουσίμα, 2014
Αποκλειστικά για το Νόστιμον ήμαρ, Νίκος Σαρατσιώτης
