Η ακόλουθη ανάλυση από τον Ισραηλινό καθηγητή Δρ Ely Karmon δημοσιεύθηκε εχθές στην Εβραϊκή εφημερίδα Jerusalem Post. Ασχέτως αν κάποιος συμφωνεί ή όχι, έχει ενδιαφέρον να δούμε πώς αναλύεται γεωπολιτικά ο πόλεμος στη Συρία από την σκοπιά των Ισραηλινών συμφερόντων:
Ανάλυση: Η συμμαχία της Μόσχας με Ιράν και Χεζμπολάχ απειλεί στρατηγικά Ισραηλινά συμφέροντα
“Κυβερνήσεις και αυθεντίες ήταν έκπληκτοι τον περασμένο Σεπτέμβριο όταν η Ρωσία έστειλε ένα εκστρατευτικό σώμα στη Συρία.
Ο άμεσος στόχος φαίνεται να είναι να διασφαλίσει την επιβίωση του πολιορκούμενου καθεστώτος του Μπασάρ Άσαντ και τα Ρωσικά ναυτικά περιουσιακά στοιχεία στο λιμάνι της Ταρτούς. Αλλά σύντομα έγινε σαφές ότι ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε άλλους μεγάλες στρατηγικούς στόχους.
Με αυτό, ο Πούτιν προκαλούσε τις Δυτικές κυρώσεις και στρατιωτικές κινήσεις του ΝΑΤΟ μετά την κατάληψη της Κριμαίας της Ρωσίας και την στρατιωτική υποστήριξη της για τους φιλο-ρώσους αυτονομιστές στην Ουκρανία. Αλλά το ενδιαφέρον της Ρωσίας στη Συρία πηγαίνει πολύ πιο βαθιά. Οδηγείται από μια διακαή επιθυμία να επαναφέρει την παρουσία και την επιρροή της στη Μέση Ανατολή, μετά από απουσία τριών δεκαετιών, και το μεγάλο στάτους ενέργειας που χάθηκε με την κατάρρευση της Σοβιετικής αυτοκρατορίας.
Επιπλέον, αφότου ο εκπρόσωπος Ισλαμικού Κράτους Αμπού Μοχάμεντ αλ-Αντνάνι κήρυξε τη δημιουργία μιας νέας επαρχίας στο Βόρειο Καύκασο τον Ιούνιο του 2015, η Ρωσία μετατόπισε την αξιολόγηση της απειλής της από το εμιράτο του Καυκάσου στους μαχητές της ISIS στην περιοχή. Το Υπουργείο Εσωτερικών της Μόσχας και η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας επιτηρούν πάνω από 2.800 Ρώσους πολίτες που έφυγαν για την καταπολέμηση της ISIS παράλληλα στη Συρία και το Ιράκ, και η Ρωσική κυβέρνηση έχει βαθιά ανησυχία για την επιρροή της ISIS μεταξύ των 20 εκατομμύρια μουσουλμάνων της Ρωσίας.
Ο Πούτιν εκμεταλλεύτηκε την Αμερικανική αδυναμία σχετικά με τη Συρία και την Ευρωπαϊκή σύγχυση σχετικά με το μαζικό κύμα προσφύγων από την περιοχή.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα φάνηκε να πιάστηκε εκτός φρουράς από την τολμηρή Ρωσική κίνηση. Η διοίκηση του απάντησε με αντιφατικά βήματα, επικρίνοντας τις Ρωσικές επιθέσεις εναντίον μετριοπαθών φιλοδυτικών ανταρτών, ενώ συντόνιζε “αντισυγκρουσιακές” συνομιλίες με τη Μόσχα για την αποφυγή τυχαίων συγκρούσεων μεταξύ των στρατών της Ρωσίας και των ΗΠΑ.
Η Ρωσική επέμβαση στη Συρία ήταν προγραμματισμένη μήνες πριν από την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας Ρ+5 με το Ιράν. Οι Ιρανοί, παρά τη σημαντική στρατιωτική προσπάθεια, απέτυχαν να σταματήσουν την προέλαση των Συριακών δυνάμεων της αντιπολίτευσης. Πράγματι, η Τεχεράνη ήταν ίσως ο περιφερειακός αρχιτέκτονας της Ρωσικής κίνησης, με συντονισμό των θέσεων των συμμάχων της, της Χεζμπολάχ και της Σιιτικής κυβέρνησης της Βαγδάτης. Ήδη από το Σεπτέμβριο του 2014, ο Γενικός Γραμματέας της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα δήλωσε πως η Ρωσία καλούσε “εδώ και μήνες για ένα νέο συνασπισμό για την καταπολέμηση του Ισλαμικού κράτους, ο οποίος θα περιλαμβάνει και τη Συρία, το Ιράκ και το Ιράν.”
Παρά το γεγονός ότι η Ρωσία έχει άμεσο μακροπρόθεσμο συμφέρον από την καταστροφή του χαλιφάτου της ISIS και την εξουδετέρωση της απειλής χιλιάδων Τσετσένων και Βόρειων Καυκάσιων που αγωνίζονται στις τάξεις του, οι Ρωσικές βομβιστικές επιθέσεις στοχεύουν κυρίως τους λιγότερο ακραίους ισλαμιστές και την πιο μετριοπαθή αντιπολίτευση.
Μια αεροπορική επιδρομή στα τέλη Δεκεμβρίου στην Ανατολική Ghouta σκότωσε τον ηγέτη των Σαλαφιστών Zahran Alloush, τον διοικητή της Jaysh al Islam, της μεγαλύτερης ένοπλης ομάδας της αντιπολίτευσης.
Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αστάθεια μέσα στις περιοχές των ανταρτών και να σαμποτάρει τις επικείμενες διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ για λύση στο Συριακό εμφύλιο πόλεμο. Με τις ενέργειές της, η Ρωσία θέτει σε κίνδυνο τα συμφέροντα των κύριων χορηγών των Συριακών δυνάμεων της αντιπολίτευσης: της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και άλλα κράτη Σουνιτών. Η Ρωσική επέμβαση έρχεται με ένα τίμημα.
Η αντίδραση της Τουρκίας, τόσο σε ρητορικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο, ήταν άμεση. Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου επανέλαβε την αντίθεση της Άγκυρας σε οποιαδήποτε πολιτική μετάβαση στη Συρία που περιλαμβάνει τον σύμμαχο της Ρωσίας Άσαντ. Αρκετές περιπτώσεις διείσδυσης Ρώσων μαχητών σε Τουρκικό έδαφος, Ρωσικές βομβιστικές επιθέσεις σε φιλο-τουρκικά φύλα Τουρκμένων στο βόρειο τμήμα της Συρίας και το φλερτ της Ρωσίας με τους Κούρδους της Συρίας οδήγησαν στην κατάρριψη στα τέλη Νοεμβρίου του Ρωσικού πολεμικού αεροπλάνου που παραβίασε Τουρκικό εναέριο χώρο, η πρώτη φορά που μια χώρα του ΝΑΤΟ κατέρριψε ένα Ρωσικό αεροπλάνο από τον πόλεμο της Κορέας.
Οι Σαουδάραβες έχουν επίσης μια ισχυρή στάση. Ο υπουργός Εξωτερικών Adel al-Jubeir απείλησε ότι η χώρα του θα αγκαλιάσει μια στρατιωτική επιλογή εάν ο Άσαντ δεν παραιτηθεί ως μέρος μιας πολιτικής μετάβασης. Στις αρχές Δεκεμβρίου, η Σαουδική Αραβία οργάνωσε μια συνάντηση στο Ριάντ των περισσότερων από τις Συριακές ομάδες της αντιπολίτευσης οι οποίες συμφώνησαν να σχηματίσουν “ένα νέο και πιο περιεκτικό σώμα για να καθοδηγήσει τους ποικίλους και διαιρεμένους αντιπάλους του προέδρου Άσαντ σε ένα νέο γύρο προγραμματισμένων συνομιλιών με στόχο τον τερματισμό του Συριακού εμφύλιου πολέμου”. Λίγες μέρες αργότερα, οι Σαουδάραβες ανακοίνωσαν το σχηματισμό μιας “Ισλαμικής στρατιωτικής συμμαχίας” 34 κρατών- εξαιρουμένων των Σιιτικών εθνών – για την καταπολέμηση της παγκόσμιας τρομοκρατίας και την αμφισβήτηση της Ρωσο-Ιρανικής συμμαχίας.
Και αφότου δεκάδες Ισλαμιστές Σαουδικοί κληρικοί κάλεσαν τις αραβικές και μουσουλμανικές χώρες να “δώσουν όλη την ηθική, υλική, πολιτική και στρατιωτική” υποστήριξη σε τζιχάντ κατά της κυβέρνησης της Συρίας και των Ιρανών και Ρώσων υποστηρικτών της, η επαναστατική ομάδα Σουνιτών ισλαμιστών Ahrar Al-Sham εξέδωσε κοινή δήλωση με 40 άλλες ομάδες ανταρτών καλώντας για μια “περιφερειακή συμμαχία” κατά της Ρωσίας και του Ιράν.
Πράγματι, η Τουρκία και οι χώρες του Κόλπου μπορεί να είναι ισάξιες με τη Ρωσική επέμβαση, εντείνοντας τη δική τους βοήθεια στους αντάρτες, για παράδειγμα με την παροχή αντιαεροπορικών πυραύλων και βάζοντας Ρωσικά αεροπλάνα που αναπτύσσονται στη Συρία σε κίνδυνο.
Όσο για την ISIS, προκάλεσε τη στρατιωτική επέμβαση της Μόσχας με βομβιστική επίθεση στη Ρωσική πτήση Metrojet μέσω του συνεργάτη της Wilayat Sinai στα τέλη Οκτωβρίου, σκοτώνοντας 224 ανθρώπους. Περισσότερες επιθέσεις θα μπορούσαν να γίνουν στη Συρία, την περιοχή ή ακόμα και σε Ρωσικό έδαφος.
Ο ΚΥΡΙΟΣ ωφελημένος της Ρωσικής επέμβασης στη Συρία ήταν το Ιράν. Άραβες παρατηρητές υποστηρίζουν ότι σε κάθε μελλοντική συμφωνία, το Ιράν θα διατηρήσει τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής Συρίας υπό τον έλεγχό του.
Η νομιμότητα που έχει αποκτηθεί από την Τεχεράνη μετά την υπογραφή της πυρηνικής συμφωνίας κατέστησε δυνατό για τη Ρωσία να προχωρήσει γρήγορα τα κοινά στρατηγικά, πολιτικά και οικονομικά τους συμφέροντα. Κατά τα τέλη της επίσκεψής του τον Νοέμβριο στην Τεχεράνη, ο Πούτιν χαλάρωσε την απαγόρευση των εξαγωγών για τον πυρηνικό εξοπλισμό και την τεχνολογία, υποσχέθηκε να βοηθήσει το Ιράν στον εκσυγχρονισμό του αντιδραστήρα βαρέος ύδατος του Αράκ και συμφώνησε για τη δημιουργία οκτώ νέων πυρηνικών αντιδραστήρων ισχύος. Ο Ιρανός Ανώτατος Ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ κάλεσε για «στενότερη αλληλεπίδραση» με τη Ρωσία για την αντιμετώπιση των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.
Το Ισραήλ ήταν μέχρι στιγμής σε θέση να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της Ρωσικής παρουσίας στη Συρία. Στα τέλη επίσκεψής του το Σεπτέμβριο στη Μόσχα, ο πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου πέτυχε μια κατανόηση για συνεργασία σε δραστηριότητες μη-συγκρουόμενες των δύο αεροπορικών δυνάμεων στην περιοχή. Η Ισραηλινή προσέγγιση φαίνεται να είναι “ζήσε και άσε να ζήσουν”, αναγνωρίζοντας τη Ρωσία ως ένα σημαντικό παίκτη που “δεν μπορεί να αγνοηθεί.”
Η Πολεμική Αεροπορία του Ισραήλ συνεχίζει να επιβάλει τις κόκκινες γραμμές του Ισραήλ: Βομβαρδίζοντας μεταβιβάσεις στρατηγικών όπλων στη Χεζμπολάχ στο Λίβανο (για παράδειγμα, μεγάλης εμβέλειας εδάφους-εδάφους ή αντιαεροπορικούς πυραύλους), συμπεριλαμβανομένου του ευαίσθητου τομέα των βουνών Qalamoun, και προλαμβάνοντας προσπάθειες από Ιράν/Χεζμπολάχ να οικοδομήσουν μια στρατηγική πλατφόρμα κοντά στα σύνορα του Γκολάν.
Το αναφερόμενο χτύπημα της IAF (Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία) στα μέσα Δεκεμβρίου, το οποίο σκότωσε τον ανώτερο διοικητή της Χεζμπολάχ των Δρούζων Samir Kuntar, έριξε ένα πολυώροφο κτίριο κοντά στη Δαμασκό, που στεγάζει ένα χώρο λειτουργίας της λεγόμενης ομάδας «Εθνικής Συριακής αντιπολίτευσης στο Γκολάν», η οποία χρηματοδοτείται από τη Χεζμπολάχ και τις Δυνάμεις Quds της Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς.
Είναι ενδιαφέρον, ωστόσο, ότι το Κρεμλίνο δεν εξέφρασε οποιαδήποτε δυσαρέσκεια στο χτύπημα και, τρεις ημέρες αργότερα, ο Πούτιν και ο Νετανιάχου μίλησαν στο τηλέφωνο και συμφώνησαν να συνεχίσουν το διάλογο και τη συνεργασία τους στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας και άλλα περιφερειακά θέματα.
Από την πλευρά τους, τα Ρωσικά μαχητικά δεν απέχουν από τη στόχευση των δυνάμεων των ανταρτών σε σημαντικές θέσεις στη νότια Συρία, λιγότερο από 20 χιλιόμετρα από τα Ισραηλινά σύνορα. Πράγματι, σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας Μοσέ Γιααλόν, περνούσαν “περιστασιακά” ακόμη και στον Ισραηλινό εναέριο χώρο.
Η Ρωσική παρέμβαση έχει ήδη σημαντικές στρατηγικές επιπτώσεις στην περιοχή.
Ως αποτέλεσμα της αποξένωσης της από τη Μόσχα, η Τουρκία ευθυγραμμίζεται πιο στενά με το ΝΑΤΟ και τη Σαουδική Αραβία. Η Τουρκο-Ρωσική κρίση επίσης ανάγκασε τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προσπαθήσει να βελτιώσει τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις με το Ισραήλ και, ενδεχομένως, με την Αίγυπτο πάρα πολύ.
Η Σαουδική Αραβία έχει προκαλέσει σκόπιμα μια επικίνδυνη κρίση με το Ιράν και περιφερειακή κλιμάκωση εκτελώντας έναν εξέχων Σαουδάραβα Σιίτη κληρικό, τον Nimr al-Nimr. Η αυξημένη ένταση έχει εγείρει σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τη διπλωματική πρωτοβουλία του ΟΗΕ, με την υποστήριξη της Ρωσίας και των ΗΠΑ, για τον τερματισμό του πολέμου στη Συρία.
Μετά τη Ρωσική παρέμβαση, οι ΗΠΑ αποφάσισαν να κλιμακώσουν την εκστρατεία τους εναντίον του Ισλαμικού κράτους με την εντατικοποίηση στις αεροπορικές επιδρομές τους στην υποστήριξη Κούρδων και Αράβων μαχητών, και τη συμμετοχή σε κάποιο επίπεδο επιχειρήσεων εδάφους κομάντο.
Δεν είναι ακόμη σαφές εάν η Ρωσία έχει ένα σχέδιο για το πώς η περιπέτεια της στη Συρία θα μπορούσε να καταλήξει και κατά πόσον τα νέα στρατιωτικά της αποκτήματα στο έδαφος, όπως και τα σύγχρονα μαχητικά και S-400 αντιαεροπορικά βλήματα, θα παραμείνουν εκεί.
Με δεδομένο αυτό το πλαίσιο, φαίνεται ότι όσο περισσότερο η Ρωσική στρατιωτική εκστρατεία στην περιοχή διαρκεί, τόσο ισχυρότερη θα γίνει η συμμαχία της Μόσχας με το Ιράν, τη Χεζμπολάχ και, ενδεχομένως, το Ιράκ.
Η συμμαχία αυτή απειλεί στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ σε σχέση με το Ιράν και τη Χεζμπολάχ.
Η βαθιά Ρωσική στρατιωτική εμπλοκή στη Συρία αργά οδηγεί σε ντε φάκτο αναδιάρθρωση των περιφερειακών συμμαχιών, βάζοντας τις ΗΠΑ και τη Δυτική επιρροή στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής σε κίνδυνο και τη δημιουργία νέων σεναρίων για πιθανές συγκρούσεις με τους Ρώσους.
Ο Δρ Ely Karmon είναι Ανώτατος Ακαδημαϊκός Ερευνητής στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας στο Διεπιστημονικό Κέντρο στη Herzliya.”
