Τι είναι ο φόβος; Ο φόβος μπορεί να υπάρχει μόνο σε σχέση με κάτι και όχι από μόνος του. Έχει πάντα σχέση με κάτι γνωστό.
Για παράδειγμα, πώς γίνεται να φοβάμαι το θάνατο, πώς γίνεται να φοβάμαι κάτι που δεν ξέρω; Μπορώ να φοβάμαι μόνο κάτι που ξέρω. Όταν λέω λοιπόν ότι φοβάμαι το θάνατο, φοβάμαι κάτι που μου είναι άγνωστο, το θάνατο, ή μήπως στην πραγματικότητα φοβάμαι μη χάσω αυτά που ξέρω; Ο φόβος μου δεν είναι φόβος του θανάτου, αλλά φόβος μήπως χάσω την επαφή μου με τα πράγματα που μου ανήκουν. Ο φόβος μου λοιπόν έχει πάντα σχέση με το γνωστό, όχι με το άγνωστο.
Η έρευνά μου συνεπώς είναι πώς θα ελευθερωθώ από το φόβο του γνωστού, που είναι ο φόβος μήπως χάσω την οικογένειά μου, την υπόληψή μου, την προσωπικότητά μου, τον τραπεζικό μου λογαριασμό, τις επιθυμίες μου, κ.λπ.
Υπάρχει ο φόβος του πόνου. Ο σωματικός πόνος είναι μια αντίδραση των νεύρων, αλλά ο ψυχολογικός πόνος εμφανίζεται όταν είμαι προσκολλημένος σε πράγματα που μου δίνουν ευχαρίστηση, γιατί τότε φοβάμαι τον οποιονδήποτε και το καθετί που θα μπορούσε να μου τα πάρει. Όσα έχω μαζέψει μέσα μου αποτρέπουν τον ψυχολογικό πόνο όσο δεν τα αναστατώνει τίποτα και κανείς. Είμαι δηλαδή ένας μπόγος από συσσωρευμένες μνήμες, από εμπειρίες που εμποδίζουν κάθε σοβαρή μορφή αναστάτωσης - κι εγώ δεν θέλω να αναστατώνομαι. Οπότε φοβάμαι όποιον μπορεί να μου τα αναστατώσει.
Έτσι, εκείνο που φοβάμαι είναι το γνωστό. Φοβάμαι μη χάσω τις μνήμες που έχω μαζέψει, σωματικά και ψυχολογικά, έτσι ώστε να απομακρύνω τον πόνο ή να εμποδίζω τη θλίψη. Αλλά η θλίψη βρίσκεται ακριβώς μέσα στη διαδικασία της συσσώρευσης μνήμης που κάνουμε για να απομακρύνουμε τον ψυχολογικό πόνο. Όπως η ιατρική γνώση βοηθάει στην πρόληψη του σωματικού πόνου, έτσι και μια πίστη βοηθάει ν' αποφεύγεις τον ψυχολογικό πόνο, και γι' αυτό φοβάμαι μη χάσω τα πιστεύω μου, έστω κι αν δεν έχω ολοκληρωμένη γνώση ή χειροπιαστές αποδείξεις για την πραγματικότητα που υπάρχει σε αυτά που πιστεύω.
Φόβος υπάρχει όσο μαζεύουμε και αποθηκεύουμε, μέσα μας και γύρω μας, πράγματα που ξέρουμε. Αυτή η αποθήκευση δημιουργεί και το φόβο μήπως τα χάσουμε. Επομένως, ο φόβος για το άγνωστο είναι στην πραγματικότητα φόβος μήπως χάσεις όσα έχεις και ό,τι ξέρεις. Αποθήκευση σημαίνει οπωσδήποτε φόβο, που με τη σειρά του σημαίνει πόνο. Τη στιγμή που λέω για κάτι "δεν πρέπει να το χάσω", υπάρχει φόβος.
*Από το βιβλίο "Η χαρά της ελευθερίας", Κρισναμούρτι, Εκδ. Καστανιώτη
