Η Ελβετία αποτελεί μία ιστορική πολιτική ιδιαιτερότητα σε θέματα εφαρμογής άμεσης δημοκρατίας. Από τις ανοιχτές συνελεύσεις πολιτών σε επίπεδο καντονιών (cantons), γνωστές ως Landsgemeinde, μέχρι το κατοχυρωμένο από το Ελβετικό Σύνταγμα πολιτικό εργαλείο της Πρωτοβουλίας Πολιτών (Volksinitiative), που επιτρέπει την πρόκληση δημοψηφισμάτων για την αλλαγή διατάξεων του ίδιου του Συντάγματος. Το μόνο που απαιτείται είναι η συλλογή 100.000 υπογραφών υπέρ του αιτήματος σε διάστημα 18 μηνών.
Η ελβετική οργάνωση πολιτών Vollgeld Initiative (MoMo) είναι μία πρωτοβουλία πολιτών για την αλλαγή του τρόπου που δημιουργείται το χρήμα (Vollgeld=full money). Είναι μέλος του διεθνούς κινήματος International Movement for Monetary Reform όπως και το fekyou.info. Στις αρχές Ιουνίου του 2014 ξεκίνησαν τη συλλογή υπογραφών για τη διοργάνωση δημοψηφίσματος με θέμα την αλλαγή του τρόπου της δημιουργίας του χρήματος. Οι Ελβετοί πολίτες θα είναι οι πρώτοι στον κόσμο που θα κληθούν να ψηφίσουν σχετικά με το πως θέλουν να δημιουργείται και από ποιόν το νέο χρήμα στην οικονομία τους.
Στην Ελβετία σε αντίθεση με την Ελλάδα υπάρχει η δυνατότητα να διενεργηθεί δημοψήφισμα με πρωτοβουλία των πολιτών μαζεύοντας 100.000 υπογραφές. Η «Πρωτοβουλία Vollgeld» έχει πλέον κατορθώσει να συγκεντρώσει πάνω από 110.000 υπογραφές και σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που ισχύει στην Ελβετία, εάν ένα αίτημα μιας πρωτοβουλίας πολιτών συγκεντρώσει τουλάχιστον 100.000 υπογραφές μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα 18 μηνών, προκαλείται δημοψήφισμα. Οι υπογραφές θα παραδοθούν επισήμως στο Ελβετικό Κοινοβούλιο την 1η Δεκεμβρίου 2015. Οι διοργανωτές ελπίζουν ότι κι άλλες υπογραφές θα έχουν μαζευτεί έως τότε. Η προσπάθεια το επόμενο διάστημα θα επικεντρωθεί στην ενημέρωση του Ελβετικού λαού. Η κίνηση αυτή έχει τραβήξει και τη προσοχή στα διεθνή ΜΜΕ όπως το Reuters. Ταυτόχρονα ανάλογη προσπάθεια γίνεται και στην Ισλανδία (την οποία θα παρουσιάσουμε μελλοντικά).
Η μεταρρυθμιστική αυτή πρόταση επεκτείνει το υφιστάμενο αποκλειστικό δικαίωμα της Κεντρικής Τράπεζας της Ελβετίας για τη δημιουργία κερμάτων και χαρτονομισμάτων, ώστε να περιλάβει και τις καταθέσεις. Με την πλήρη εξουσία επί της ποσότητας νέου χρήματος να περιέρχεται στα χέρια της Κεντρικής Τράπεζας της Ελβετίας. Στην κυβέρνηση θα επαφίεται ο τρόπος που το νέο χρήμα θα εισάγεται στην οικονομία χωρίς να έχει την μορφή χρέους.
Σύμφωνα με την πρόταση, το σημερινό σύστημα όπου οι τράπεζες «δημιουργούν» χρήμα κάθε φορά που χορηγούν δάνεια είναι ασταθές. Η δημιουργία του χρήματος χωρίς χρέος είναι μια εναλλακτική πρόταση απέναντι στο σημερινό σύστημα όπου το χρήμα δημιουργείται ως χρέος από ιδιωτικές τράπεζες με τη διαδικασία του δανεισμού και με επιπλέον τόκο.
Οι εμπορικές τράπεζες δεν θα είναι πλέον σε θέση να δημιουργήσουν δικό τους χρήμα, όταν επεκτείνουν πίστωση (χορήγηση δανείων). Ένα τέτοιο σύστημα θα μπορούσε να ελαχιστοποιήσει την πιθανότητα μιας κατάρρευσης του τραπεζικού συστήματος και αποτελεί οδηγό και για άλλες χώρες δείχνοντας ότι κάτι τέτοιο δεν είναι ανεδαφικό. Η ελληνική ιδιαιτερότητα της καταστατικής λειτουργίας της Τράπεζας της Ελλάδος (θέμα για το οποίο θα υπάρξει ειδική σειρά αναρτήσεων) και της συμμετοχής της Ελλάδας στην ευρωζώνη είναι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Επίσης οι συνεχείς ανακεφαλαιοποιήσεις των ιδιωτικών τραπεζών που επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος, αναδεικνύει την ίδια και επιτακτικότερη ανάγκη για διαφανή και δημόσιο έλεγχο της δημιουργίας χρήματος στη χώρα μας. Σε κάθε βέβαια τέτοια νέα πρόταση τα ζητήματα της διαφάνειας και της δημοκρατικής λειτουργίας και ελέγχου έχουν θεμελιώδη σημασία. Θα παρακολουθούμε το θέμα και θα σας ενημερώνουμε.
