By Ali Ergin Demirhan, Sendika.org, English section, July 17, 2016
Υπήρξε ένας ισχυρισμός που διακινήθηκε μεταξύ των υποστηρικτών της κυβέρνησης και σε κάποια τμήματα της αντιπολίτευσης μετά από τα σοβαρά γεγονότα της 15ης Ιουλίου: «Την απόπειρα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου την σταμάτησαν άνθρωποι που ασκούσαν το δικαίωμά τους στην αντίσταση για τη δημοκρατία».
Αυτό είναι λάθος από δύο απόψεις. Κατ’ αρχάς, ο λόγος που το πραξικόπημα εμποδίστηκε δεν ήταν η αντίσταση των πολιτών που βγήκαν στους δρόμους· δεύτερον, η αντίσταση των πολιτών που βγήκαν στους δρόμους δεν έγινε εις το όνομα της δημοκρατίας.
Αυτή η απόπειρα πραξικοπήματος έμελλε να αποτύχει διότι δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προχώρησε χωρίς την υποστήριξη του Γενικού Επιτελείου και διεξήχθη με τόσο κακό σχεδιασμό που παρέλειψε να ασκήσει έστω και έναν ελάχιστο έλεγχο στα επικοινωνιακά εργαλεία.
Δεδομένου ότι ο τουρκικός στρατός είναι στρατός του ΝΑΤΟ, είναι σχεδόν αδύνατο να διεξάγει ένα επιτυχημένο πραξικόπημα ενάντια στις επιθυμίες των ΗΠΑ, της ΕΕ (δηλαδή του ΝΑΤΟ) και της ανώτατης στρατιωτικής διοίκησης.
Οι πολίτες που βγήκαν στους δρόμους ενάντια στο αποτυχημένο πραξικόπημα δεν ενεπλάκησαν σε αντίσταση κατά των πραξικοπηματιών αλλά ενίσχυσαν την αστυνομία σε μια μάχη μεταξύ δύο παρατάξεων της κυβέρνησης, ενώ παρατάχθηκαν στα έμπροσθεν ως ασπίδα – τρώγοντας στην πορεία το μερίδιό τους από τις σφαίρες σε ορισμένες περιοχές.
Είναι επίσης σημαντικό να σημειώσουμε ότι ένα τμήμα αυτών των «πολιτών» που προήλθαν από τις τάξεις των υποστηρικτών του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Κόμματος της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) ήταν μέλη ισλαμικών οργανώσεων προσκείμενες στην κυβέρνηση οι οποίες φύτρωσαν με τους πολέμους στη Συρία και το Ιράκ, καθώς και μέλη θρησκευτικών αδελφοτήτων (tariqat).
Επιπλέον, παρά τις άμεσες εκκλήσεις της κυβέρνησης, παρά το ότι η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων (Diyanet) χρησιμοποίησε και τα τζαμιά για να κινητοποιήσει υπέρ της κυβέρνησης, παρά την ένοπλη προστασία της αστυνομίας, τα πλήθη που βγήκαν στους δρόμους ήταν αμελητέα όσον αφορά τον αριθμό και την ικανότητά τους να αντισταθούν. Σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες στην εξέγερση του πάρκου Γκεζί -το βαρόμετρο όσον αφορά το ΑΚΡ- δεν ήταν καν στην ίδια κατηγορία.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του κράτους, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης στο πάρκο Γκεζί εκατομμύρια ανθρώπων ξεχύθηκαν στους δρόμους – παίρνοντας την πρωτοβουλία από μόνοι τους και αψηφώντας την καταπιεστική κρατική τρομοκρατία. Ακόμη και με την πιο γενναιόδωρη εκτίμηση, τη νύχτα της 15ης Ιουλίου δεν βγήκαν στους δρόμους περισσότεροι από μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων, παρ’ ότι η κυβέρνηση, οι αστυνομικές υπηρεσίες, η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων και οι δήμοι ενθάρρυναν με κάθε τρόπο και πρόσφεραν προστασία και υποστήριξη στην κινητοποίηση.
Ποιος ήταν στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης;
Είχαμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε τα πλήθη στους δρόμους από το Harbiye έως την πλατεία Ταξίμ και από το Saraçhane έως το αστυνομικό τμήμα της Κωνσταντινούπολης στη Λεωφόρο Vatan τη νύχτα της 15ης Ιουλίου. Τα πλήθη που εμφανίστηκαν χαρακτηρίζονταν από τη θρησκευτική τους ενδυμασία, έδειχναν μια πειθαρχία από το βάδισμά τους και τα συνθήματά τους αλλά ήταν περιορισμένα στον αριθμό. Σε πολλούς έλλειπε εμφανώς η εμπειρία στη μαζική αντίσταση και φαίνονταν αμήχανοι, διστακτικοί και αδέξιοι με την κατάσταση.
Τα πλήθη διασκορπίστηκαν όταν εντάθηκαν οι συγκρούσεις και κατάφεραν να συγκεντρωθούν ξανά μόνο όταν αποκαταστάθηκε η ασφάλεια. Η «μαχητικότητα» των εν λόγω ομάδων περιοριζόταν σε χώρους στους οποίους οι στρατιώτες είχαν παραδοθεί, δεν υπήρχαν πυροβολισμοί και δεν κυκλοφορούσαν τανκς. Αυτή η «μαχητικότητα» επίσης εκδηλώθηκε με τη μορφή του λιντσαρίσματος των στρατευσίμων που είχαν παραδοθεί, το κόψιμο των λαιμών τους και το ποζάρισμα για φωτογραφίες πάνω σε τανκς αφ’ ότου είχε περάσει ο κίνδυνος.
Αυτό το πλήθος, το οποίο το κυβερνών και τα αντιπολιτευόμενα κόμματα κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του κοινοβουλίου στις 16 Ιουλίου απερίσκεπτα περιέγραψαν ως «αναχαιτιστές για τη δημοκρατία», αποτελούνταν από έναν φασιστικό όχλο που δεν βλέπει κανένα πρόβλημα στον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα της κυβέρνησης ακόμη κι αν την υπερασπιζόταν από μια αντι-δημοκρατική απόπειρα πραξικοπήματος, χαρακτηριζόταν όχι από αντι-πραξικοπηματικούς διαδηλωτές αλλά από φανατικούς υποστηρικτές του ΑΚΡ οι οποίοι φώναζαν συνθήματα υπέρ της σαρία και της επιστροφής της θανατικής ποινής αντί της δημοκρατίας.
Αυτό ήταν το πλήθος που δεν θα επέμενε σε έναν αγώνα που γνώριζε ότι θα χάσει, αλλά με ευκολία κατέφευγε στη βαρβαρότητα όταν η νίκη ήταν εξασφαλισμένη βάζοντας ένα μαχαίρι στο λαιμό των παραδομένων.
Ποιος υπερασπίστηκε το Αστυνομικό Τμήμα της Κωνσταντινούπολης;
Όταν πλησιάσαμε το Αστυνομικό Τμήμα της Κωνσταντινούπολης στη Λεωφόρο Vatan γύρω στις 02.30 το βράδυ, παρατηρήσαμε ότι δεν ήταν τα αυτοκίνητα της αστυνομίας που είχαν μπλοκάρει το δρόμο αλλά τα οχήματα του Δήμου. Σε ορισμένες περιοχές οι Δήμοι είχαν στείλει περισσότερα οχήματα για να σχηματίσουν οδοφράγματα από την αστυνομία.
Οι άνδρες με θρησκευτική ενδυμασία προεξείχαν μέσα στο πλήθος που περίμενε μπροστά στο Τμήμα. Οι ταραξίες προσπαθούσαν συνεχώς να πείσουν το πλήθος να παραμείνει, λέγοντας «η μόνη ένοπλη δύναμή μας είναι η αστυνομία· μην φεύγετε – εδώ θα είμαστε σήμερα». Συνοδευτικές στις κλήσεις των υποκινητών ήταν οι κραυγές «θάνατος στους πραξικοπηματίες αξιωματικούς». Σε συνδυασμό με τις αδιάλειπτες κλήσεις από τα τζαμιά τα πλήθη με τη θρησκευτική ενδυμασία βάδισαν σε μια πειθαρχημένη πομπή προς το Αστυνομικό Τμήμα. Το αποκορύφωμα της δημοκρατικής γιορτής του ΑΚΡ ήταν τα συνθήματα υπέρ του νόμου της σαρία ενάντια σε ένα πραξικόπημα το οποίο ήταν ήδη καταδικασμένο να αποτύχει!
Μέχρι να καταστεί σαφές ότι η απόπειρα του πραξικοπήματος δεν θα πετύχει οι πολίτες στο δρόμο εμφάνιζαν δισταγμό, ενώ η παρουσία της αστυνομίας ήταν κατώτερη των προσδοκιών. Οι πραξικοπηματίες στρατιώτες ακινητοποιήθηκαν και αναγκάστηκαν να παραδοθούν όχι τόσο λόγω της σθεναρής αντίστασης, αλλά επειδή οι πιθανοί υποστηρικτές, κυρίως το στρατιωτικό επιτελείο των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, τους άφησαν απομονωμένους.
Είναι κρίσιμης σημασίας να σημειωθεί η διστακτική αντίδραση της αστυνομίας και του πλήθους ενώπιον της απόπειρας του πραξικοπήματος από την οπτική γωνία του ΑΚΡ. Δεν θα πρέπει να εκπλήξει κανέναν εάν στο άμεσο μέλλον η αστυνομία γίνει στόχος επιχειρήσεων. Όσο για τα πλήθη, παίρνουν θάρρος από ιστορίες φθηνού ηρωισμού μετά την ήττα του εχθρού.
Δημοκρατική αντίσταση
Οι υποστηρικτές του Ερντογάν-ΑΚΡ που βγήκαν στους δρόμους στις 15 Ιουλίου προμοτάρονται ως πρότυπα ολόκληρης της λαϊκής βάσης του AKP με υπερβολικούς υπαινιγμούς ότι επέδειξαν αντίσταση για τη δημοκρατία. Αφήνοντας στην άκρη τις εμφανείς εικόνες της βαρβαρότητας και των λιντσαρισμάτων, οι περισσότερες από τις εικόνες που δημοσιεύτηκαν στα μέσα ενημέρωσης με σκοπό να εμφανίσουν μια «μαζική αντίσταση για τη δημοκρατία», ήταν σκηνοθετημένες. Γίναμε μάρτυρες σε μία από αυτές τις σκηνοθετημένες σκηνές κατά τη διάρκεια της νύχτας, σε μια σχεδόν άδεια Πλατεία Ταξίμ.
«Οι στρατιώτες πυροβόλησαν στο έδαφος και μια σφαίρα εξοστρακίστηκε και μας χτύπησε. Ελάτε να δείτε ..», είπε ένα άτομο τραυματισμένο από τη σφαίρα ενός στρατιώτη. Ένας ανταποκριτής του Habertürk κατέφθασε αμέσως στη σκηνή και άρχισε να προαναγγέλλει την δήθεν μαζική αντίσταση για τη δημοκρατία ενάντια στο πραξικόπημα. Η πρώτη απόπειρα του δημοσιογράφου ήταν ανεπιτυχής αφού μια γυναίκα που κυμάτιζε μια σημαία πίσω από τον τραυματισμένο διαδηλωτή δεν κατάφερε να ελέγξει τον εαυτό της και άρχισε να χαμογελά. Η δεύτερη απόπειρα απέτυχε όταν ο τραυματισμένος άνθρωπος δεν είπε αυτά που ο δημοσιογράφος ήθελε να πει. Στην τρίτη προσπάθεια και ενώ ο τραυματισμένος άντρας είπε πολλές φορές, «Οι στρατιώτες πυροβόλησαν στο έδαφος και στη συνέχεια μας χτύπησε», ο δημοσιογράφος συνέχιζε να λέει, «Οι στρατιώτες πυροβόλησαν κατευθείαν πάνω σας, έτσι δεν είναι;» Εξαντλημένος ο τραυματισμένος άνδρας τελικά ενέδωσε και είπε, «ναι».
Δεν έχουμε καμμία επιθυμία να εμφανίσουμε τη βία ή την απόπειρα του πραξικοπήματος ως αθώα, να γελοιοποιήσουμε τις μάχες ή να ευτελίσουμε τους θανάτους. Αυτό όμως που είδαμε ήταν μια αντι-δημοκρατική απόπειρα πραξικοπήματος καταδικασμένη σε αποτυχία η οποία αντιμετωπίστηκε από μια κυβέρνηση και τη λαϊκή της βάση με εξίσου αντιδημοκρατικές διαθέσεις. Το AKP, το οποίο κάλεσε τη λαϊκή του βάση στο δρόμο «μέχρι να λυθεί το πρόβλημα», κοιτάει τώρα να γυρίσει το περιστατικό προς όφελός του και να επιβάλει τον δικό του δικτατορικό σχεδιασμό στην κοινωνία παρουσιάζοντάς τον ως «ένα δημοκρατικό κίνημα που προέρχεται από τη λαϊκή βάση».
Είναι απαραίτητο να ξεσκεπάσουμε το ψέμα ότι «η απόπειρα του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου αναχαιτίστηκε από τους ανθρώπους που έκαναν χρήση του δημοκρατικού τους δικαιώματος στην αντίσταση» καθώς και τη φασιστική φύση των ομάδων που αναδύθηκαν, για να σταματήσουμε τις προσπάθειες του ΑΚΡ να επιβάλει δικτατορία.
Ουσιαστικά, επιβάλλεται σε όποιον λέει εξίσου όχι σε ένα πραξικόπημα και σε μια ισλαμική δικτατορία, να θυμάται και την τρίτη επιλογή που παρουσιάστηκε στο Πάρκο Γκεζί ως πρότυπο αντίστασης για τη δημοκρατία.
Μετάφραση Φαίη/Αβέρωφ
