αναδημοσίευση από το e-Amyna
άρθρο του Ευριπίδη Τσακιρίδη
άρθρο του Ευριπίδη Τσακιρίδη
Η απειλή των χωρών Βιζεγκραντ να απομονώσουν την Ελλάδα, προχωρώντας σε συνεννόηση με τα Σκόπια και την Βουλγαρία για το κλείσιμο των συνόρων, αποτελεί μη ορθολογική στρατηγική επιλογή. Ο κανόνας της ειδικής πλειοψηφίας που ισχύει για μία σειρά θεμάτων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δίνει την ευκαιρία σε μεγάλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Γερμανία και η Ισπανία, να συνεννοηθούν με μερικές μικρές, όπως η Ελλάδα, για να αποκτήσουν σημαντικό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα, σε περίπτωση που θεωρούν ότι κάποιο θέμα έχει επαρκή βαρύτητα για να δικαιολογήσει μία τέτοιου είδους συνεννόηση. Με αυτόν τον κανόνα δεδομένο, το σφάλμα της στρατηγικής των χωρών Βιζεγκραντ είναι ότι δεν υπολογίζουν το διαπραγματευτικό πλεονέκτημα που μπορεί να δημιουργήσει μία ενδεχόμενη αντισυσπείρωση των χωρών εισόδου με τις χώρες τελικού προορισμού.
Στην, χθεσινή, 25η σύνοδο των χωρών Βιζεγκραντ, οι χώρες-μέλη της Συνεργασίας (Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία, Σλοβακία) μαζί με την Βουλγαρία και τα Σκόπια προχώρησαν σε μία κίνηση η οποία στοχεύει ουσιαστικά στην προώθηση μίας λύσης στο ζήτημα των μεταναστευτικών ροών η οποία θα παρακάμπτει την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, στο ανακοινωθέν της συνόδου αναφέρεται ρητώς ότι τίθεται θέμα διορίας προς την Ελλάδα, η οποία, αν δεν καταφέρει να συμμορφωθεί, θα παρακαμφθεί, καθώς θα θεωρηθεί τμήμα του προβλήματος και όχι της λύσης. Σε μία τέτοια περίπτωση, η σύνοδος προτείνει την ανάπτυξη σχεδίου, το οποίο περιλαμβάνει φύλαξη των συνόρων των Σκοπίων και αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Ελλάδα, για να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των μεταναστών που θα εγκλωβιστούν εδώ.
Η κίνηση αυτή στοχεύει στην διαμόρφωση ενός εναλλακτικού πλαισίου λύσης για το μεταναστευτικό, το οποίο θα απαλλάσσει τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης από σημαντικά βάρη, τα οποία προδιαγράφονται στο σχέδιο που προτείνουν οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Συγκεκριμένα, το ευρωπαϊκό σχέδιο, έτσι όπως διαφαίνεται αυτήν την στιγμή, περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης, τα οποία προωθούν την διάχυση των βαρών μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για παράδειγμα, οι προτάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων και μερικών χωρών της Δυτικής Ευρώπης προβλέπουν έναν μόνιμο μηχανισμό ανακατανομής προσφύγων σε όλη την επικράτεια της Ένωσης, ενώ δεν αποκλείεται οι μετεγκαταστάσεις να ξεκινήσουν στο μέλλον να γίνονται απευθείας από τους καταυλισμούς των προσφύγων εντός της Τουρκίας. Προπομπός αυτού του μηχανισμού πρέπει να θεωρείται η πρόσφατη απόφαση για ανακατανομή από το ελληνικό και ιταλικό έδαφος προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες 120.000 μεταναστών. Είναι προφανές ότι αυτός ο μηχανισμός, ειδικά αν συνδυαστεί με τον προτεινόμενο χαρακτηρισμό ορισμένων κρατών ως «ζώνες συγκρούσεων» (γεγονός που θα αυτοματοποιεί εν πολλοίς τον χαρακτηρισμό του πρόσφυγα), μπορεί να οδηγήσει τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης σε μία κατάσταση όπου θα κληθούν να απορροφήσουν μεγάλο, για τα δικά τους πάντα κριτήρια, αριθμό ατόμων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι πολιτικές ηγεσίες αυτών των χωρών, φοβούμενες το πολιτικό κόστος από την εγκαθίδρυση ενός τέτοιου συστήματος ή/και διαισθανόμενες την ευκαιρία για εσωτερικά πολιτικά οφέλη από μία σύγκρουση, προχώρησαν στην χθεσινή όξυνση της αντιπαράθεσης.
Το πρόβλημα με αυτήν την κίνηση είναι ότι δεν υπολογίζει τις πιθανές συνέπειες μίας αντισυσπείρωσης μεταξύ των χωρών εισόδου και των χωρών τελικού προορισμού. Οι χώρες εισόδου, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, και οι χώρες τελικού προορισμού, όπως η Γερμανία, έχουν ισχυρά κίνητρα να συμπράξουν στην επιβολή ενός συστήματος διάχυσης των βαρών.
Αυτή η αντισυσπείρωση δεν αποκλείεται, μάλιστα, να εκφραστεί και σε θεσμικό επίπεδο, εκμεταλλευόμενη τον κανόνα ειδικής πλειοψηφίας. Ο κανόνας αυτός δίνει την δυνατότητα σε χώρες που συγκεντρώνουν το 35 τοις εκατό του πληθυσμού της Ένωσης να μπλοκάρουν με την αρνητική τους ψήφο την λήψη ενός μεγάλου συνόλου αποφάσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Σε αυτό το πλαίσιο, η Γερμανία, η Ελλάδα, και η Ιταλία διαθέτουν συνολικά το 30,13 τοις εκατό του συνολικού ευρωπαϊκού πληθυσμού. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι με την σύμπραξη μίας ακόμη σχετικά μεγάλης χώρας, όπως η Ισπανία ή η Γαλλία, οι χώρες αυτές μπορούν να μπλοκάρουν την λήψη ενός σημαντικού εύρους αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η ειδική πλειοψηφία δίνει σημαντικό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα εναντίον των χωρών Βιζεγκραντ. Το μόνο που έχουν να κάνουν οι χώρες εισόδου και οι χώρες τελικού προορισμού είναι να συνδέσουν την μελλοντική τους ψήφο σε θέματα ενδιαφέροντος των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης με την στήριξη των χωρών αυτών στην προτεινόμενη λύση του μεταναστευτικού.
Με βάση τα παραπάνω, γίνεται εμφανές ότι η λογική της προτεινόμενης απομόνωσης της Ελλάδος πάσχει στην βάση της. Ήδη η Γερμανία την έχει απορρίψει ως αντιευρωπαϊκή και αντιπαραγωγική. Με άλλα λόγια, πρέπει όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες να κατανοήσουν ότι, ανεξαρτήτως ποια θα είναι η τελική μορφή της πολιτικής αντιμετώπισης του προβλήματος, η Ελλάδα και οι άλλες χώρες εισόδου θα είναι ενεργά και ισότιμα μέρη της λύσης και ότι, ως χώρες της πρώτης γραμμής, χρειάζονται την στήριξη των υπολοίπων κρατών μελών της Ένωσης.
