Ένα σύστημα χάρτινου χρήματος εμπεριέχει τους σπόρους της δικής του καταστροφής. Ο πειρασμός για το μονοπωλιακό παραγωγό χρήματος, για αύξηση της προσφοράς χρήματος είναι σχεδόν ακαταμάχητος. Σε ένα τέτοιο σύστημα, με συνεχώς αυξανόμενη προσφορά χρήματος και, κατά συνέπεια, συνεχώς αυξανόμενες τιμές, δεν έχει και πολύ νόημα να αποταμιεύσουμε σε μετρητά για να αγοράσουμε περιουσιακά στοιχεία αργότερα.
Γράφει ο Philipp Bagus
Μια καλύτερη στρατηγική, δεδομένης αυτής της κατάστασης, είναι να πάμε σε χρέος για την αγορά περιουσιακών στοιχείων και να ξεπληρώσουμε τα χρέη αργότερα με ένα υποτιμημένο νόμισμα. Επιπλέον, είναι λογικό να αποκτήσουμε περιουσιακά στοιχεία που μπορεί αργότερα να ενεχυριάσουμε ως εγγυήσεις για τη λήψη περαιτέρω τραπεζικών δανείων. Ένα σύστημα χάρτινου χρήματος οδηγεί σε υπερβολικό χρέος.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους παίκτες που μπορούν να αναμένουν ότι θα διασωθούν με bail out με φρεσκοτυπωμένα χρήματα, όπως οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι τράπεζες, και οι κυβερνήσεις.
Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση που μοιάζει με αδιέξοδο για το σύστημα χάρτινου χρήματος. Μετά τον τελευταίο κύκλο, οι κυβερνήσεις διέσωσαν τις κακές επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα και αύξησαν τις δημόσιες δαπάνες του “κοινωνικού” κράτους. Ελλείμματα και χρέη έχουν εκτιναχθεί στα ύψη. Οι κεντρικές τράπεζες τύπωσαν χρήμα για να αγοράσουν δημόσιο χρέος (ή να αποδεχτούν ως εγγύηση των δανείων στο τραπεζικό σύστημα) σε πρωτοφανή ποσά. Τα επιτόκια μειώθηκαν κοντά στο μηδέν. Τα ελλείμματα παραμένουν μεγάλα. Καμία ουσιαστική πραγματική ανάπτυξη δεν διαφαίνεται.
Ταυτόχρονα, τα τραπεζικά συστήματα και άλλοι χρηματοπιστωτικοί παίκτες κάθονται σε μεγάλους σωρούς δημόσιου χρέους. Μια δημόσια χρεοκοπία θα προκαλέσει αμέσως την πτώχευση του τραπεζικού τομέα. Η αύξηση των επιτοκίων σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα και ή πώληση των περιουσιακών στοιχείων που αγοράσθηκαν από τις κεντρικές τράπεζες, θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη φερεγγυότητα του τραπεζικού τομέα, τις υπερχρεωμένες επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις. Μοιάζει πως ακόμη και η επιβράδυνση της εκτύπωσης χρήματος (που σήμερα ονομάζεται ποσοτική χαλάρωση) θα μπορούσε να προκαλέσει ένα φαύλο κύκλο χρεοκοπιών. Η δραστική μείωση των δημόσιων δαπανών και των ελλειμμάτων δεν φαίνονται πολύ πιθανά σενάρια, δεδομένων των αντικινήτρων για τους πολιτικούς στις δημοκρατίες.
Έτσι, θα είναι εκτύπωση μια σταθερά δεδομένη πρακτική, με τα επιτόκια κοντά στο μηδέν, έως ότου οι άνθρωποι χάσουν την εμπιστοσύνη τους στο χάρτινο χρήμα ; Μπορεί να διατηρηθεί το σύστημα του χάρτινου χρήματος στη ζωή;
Υπάρχουν τουλάχιστον επτά πιθανότητες:
1. Inflate. Οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες μπορούν απλά να προχωρήσουν στον δρόμο του πληθωρισμού και να εκτυπώσουν όλα τα χρήματα που απαιτούνται για να διασωθεί το τραπεζικό σύστημα, οι κυβερνήσεις, και άλλοι υπερχρεωμένοι παράγοντες. Αυτό θα αυξήσει περαιτέρω τον ηθικό κίνδυνο. Αυτή η επιλογή οδηγεί τελικά σε υπερπληθωρισμό,. Οι οφειλέτες κερδίζουν, οι αποταμιευτές χάνουν. Ο πλούτος του χάρτινου χρήματος που οι άνθρωποι έχουν αποταμιεύσει κατά τη διάρκεια της ζωής τους δεν θα είναι σε θέση να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, όπως είχαν οραματιστεί.
2. Default on Entitlements. Οι κυβερνήσεις μπορούν να βελτιώσουν την οικονομική τους θέση, απλά μην τηρώντας τις υποσχέσεις τους. Οι κυβερνήσεις μπορούν, για παράδειγμα, να μειώσουν δραστικά τις δημόσιες συντάξεις, την κοινωνική ασφάλιση και τα επιδόματα ανεργίας ώστε να εξαλείψουν τα ελλείμματα και να πληρώσουν τα συσσωρευμένα χρέη. Πολλά δικαιώματα, που οι άνθρωποι είχαν αρχικά υπολογίσει πως θα τους αποδοθούν, θα αποδειχθούν πλάνη.
3. Repudiate Debt. Οι κυβερνήσεις μπορούν επίσης να αποκηρύξουν τα χρέη τους. Αυτό οδηγεί σε απώλειες για τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες που έχουν επενδύσει τις αποταμιεύσεις των πελατών τους σε κρατικά ομόλογα. Οι άνθρωποι βλέπουν την αξία των αμοιβαίων κεφαλαίων τους, τα επενδυτικά κεφάλαια και την ασφάλιση να βυθίζονται αποκαλύπτοντας έτσι τις ήδη υπαρκτές απώλειες. Η επιλογή αυτή της κυβέρνησης θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος. Ο φαύλος κύκλος πτώχευσης των υπερχρεωμένων θα είναι ένας οικονομικός Αρμαγεδών. Ως εκ τούτου, οι πολιτικοί μέχρι τώρα έχουν κάνει τα πάντα για να αποτρέψουν αυτήν την επιλογή.
4. Financial Repression. Ένας άλλος τρόπος για να βγούμε από την παγίδα του χρέους είναι η χρηματοοικονομική καταστολή. Η χρηματοοικονομική καταστολή είναι ένας τρόπος διοχέτευσης περισσότερων κονδυλίων προς την κυβέρνηση διευκολύνοντας έτσι τη δημόσια εκκαθάριση του χρέους. Η χρηματοοικονομική καταστολή μπορεί να προκύψει από νομοθεσία που καθιστά λιγότερο ελκυστικές τις υπόλοιπες επενδύσεις. Πιο άμεσα, μπορεί να υπάρξει ρύθμιση που ωθεί τους επενδυτές να αγοράσουν κρατικά ομόλογα. Μαζί με την πραγματική ανάπτυξη και τις περικοπές δαπανών, η χρηματοοικονομική καταστολή μπορεί να λειτουργήσει για να μειώσει ουσιαστικά τα φορτία του δημόσιου χρέους.
5. Pay Off Debt. Το πρόβλημα της υπερχρέωσης μπορεί επίσης να λυθεί μέσω φορολογικών μέτρων. Ο στόχος είναι η εξάλειψη των κυβερνητικών χρεών και η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών μέσω της φορολογίας. Με τη μείωση της υπερχρέωσης, η ανάγκη για την κεντρική τράπεζα να κρατήσει το επιτόκιο χαμηλά και να συνεχίσει την εκτύπωση χρήματος ανακουφίζεται. Το νόμισμα θα μπορούσε να τεθεί σε υγιέστερη βάση και πάλι. Προς το σκοπό αυτό, η κυβέρνηση απαλλοτριώνει πλούτο σε μαζική κλίμακα για να ξεπληρώσει τα χρέη της. Η κυβέρνηση αυξάνει απλώς τους υφιστάμενους συντελεστές φόρων ή μπορεί να επιβάλει άμεση δήμευση και απαλλοτρίωση πλούτου. Χρησιμοποιεί αυτές τις εισπράξεις για να πληρώσει τα χρέη της και να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζες.
Πράγματι, το ΔΝΤ πρότεινε πρόσφατα έναν εφάπαξ 10% φόρο επί της περιουσίας στην Ευρώπη, προκειμένου να μειωθούν τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους. Μεγάλες περικοπές των δαπανών θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή των χρεών. Μετά το Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο, οι ΗΠΑ κατάφεραν να μειώσουν την αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ από το 130% το 1946 στο 80% το 1952. Ωστόσο, φαίνεται απίθανο ότι μια τέτοια μείωση μέσω περικοπών των δαπανών θα μπορούσε να συμβεί και πάλι. Αυτή τη φορά οι ΗΠΑ δεν στέκονται στο τέλος ενός κερδισμένου πολέμου. Οι κρατικές δαπάνες μειώθηκαν στο μισό από 118 δισεκατομμύρια δολάρια το 1945 σε 58 δισεκατομμύρια δολάρια το 1947, κυρίως μέσω περικοπών στις στρατιωτικές δαπάνες. Παρόμοιες περικοπές δαπανών σήμερα δεν φαίνεται πιθανό να συμβούν, χωρίς να προκύψει μεγάλη πολιτική αντίδραση καθώς θα χρεοκοπήσουν υπερχρεωμένοι παράγοντες που χρηματοδοτούνται από τις εξοπλιστικές δαπάνες των Αμερικανικών κυβερνήσεων.
6. Currency Reform. Υπάρχει η δυνατότητα μιας μεταρρύθμισης στο νόμισμα, συμπεριλαμβανομένης της (μερικής) αθέτησης για το δημόσιο χρέος. Η επιλογή αυτή είναι επίσης πολύ ελκυστική, αν κάποιος θέλει να εξαλείψει την υπερχρέωση, χωρίς να προκαλέσει ισχυρό πληθωρισμό τιμών. Είναι σαν να πατήσουν το κουμπί reset και να συνεχίσουν το καθεστώς του χάρτινου χρήματος. Μια τέτοια μεταρρύθμιση συνέβη στη Γερμανία μετά το Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο (μετά τον τελευταίο πόλεμο η χρηματοοικονομική καταστολή δεν ήταν επιλογή), όταν το παλιό χαρτονόμισμα, το Reichsmark, αντικαταστάθηκε απο το γερμανικό μάρκο. Σε αυτή την περίπτωση, οι αποταμιευτές οι οποίοι κατέχουν μεγάλες ποσότητες του παλιού νομίσματος θα χάσουν τις αποταμιεύσεις τους, αλλά τα φορτία του χρέους για πολλούς ανθρώπους θα μειωθούν.
7. Bail-in. Θα μπορούσε να υπάρξει ένα bail-in. Σε ένα bail-in, όπως συνέβη στην Κύπρο, οι καταθέτες μετατρέπονται σε μετόχους των τραπεζών. Τα τραπεζικά χρέη μειώνονται και αυξάνεται του μετοχικό κεφάλαιο. Η προσφορά χρήματος μειώνεται. Ένα bail-in ανακεφαλαιοποιεί το τραπεζικό σύστημα, και εξαλείφει τις επισφάλειες (bad depts.) ταυτόχρονα, τo ενεργητικό (μετοχικό κεφάλαιο) μπορεί να αυξηθεί, ώστε μια μερική αθέτηση των κρατικών ομολόγων δεν θα απειλήσει τη σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος. Οι αποταμιευτές θα υποστούν ζημίες. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι που επένδυσαν σε ασφάλειες ζωής που με τη σειρά τους αγόρασαν τραπεζικές υποχρεώσεις ή κρατικά ομόλογα θα υποστούν απώλειες. Ως αποτέλεσμα, η υπερχρέωση της τράπεζες και της κυβέρνησης μειώνεται.
Οποιαδήποτε από τις επτά επιλογές, ή συνδυασμούς δύο ή περισσότερων επιλογών, μπορεί να βρίσκονται μπροστά μας σε εξέλιξη. Σε κάθε περίπτωση θα αποκαλυφθεί η ζημιά που θα υποστούμε και θα σταματήσει η ψευδαίσθηση περί ατομικού μας πλούτου. Βασικά, οι φορολογούμενοι, οι αποταμιευτές, οι χρήστες του νομίσματος τελούν υπό εκμετάλλευση ώστε να μειωθούν τα χρέη και να τεθεί το νόμισμα σε πιο σταθερή βάση. Ένας φόρος περιουσίας, μια νομισματική μεταρρύθμιση ή ένα bail-in δεν είναι πολύ δημοφιλείς επιλογές πολιτικής, γιατί κάνουν τις απώλειες άμεσα εμφανείς. Η πρώτη επιλογή του πληθωρισμού είναι πολύ πιο δημοφιλής με τις κυβερνήσεις να κρύβουν το κόστος της διάσωσης των υπερχρεωμένων παραγόντων.
Ωστόσο, υπάρχει ο κίνδυνος ότι ο πληθωρισμός σε κάποιο σημείο ξεφεύγει από τον έλεγχο. Και ο μονοπωλιακός παραγωγός χρήματος δεν θέλει να χάσει το προνόμιο αυτό λόγω μιας ενδεχόμενης νομισματικής κατάρρευσης. Πριν φτάσουν στο σημείο ενός ξέφρενου πληθωρισμού, οι κυβερνήσεις θα αναλογίζονται ολοένα και περισσότερο τις άλλες επιλογές που αναφέραμε.
* Ο Philipp Bagus είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Universidad Rey Juan Carlos. Είναι συνεργάτης μελετητής του Ludwig von Mises Institute
Πηγή MISES
Μετάφραση: Ευθύμης Μαραμής
Πηγή Liberal
